چربی ترانس یا اسید های چرب ترانس (TFA)، اسیدهای چرب غیراشباعی هستند که از منابع صنعتی یا طبیعی به دست می آیند. چربی ترانس به طور طبیعی در گوشت و غذاهای لبنی حیوانات نشخوارکننده مانند گاو، گوسفند و بز یافت می شود و به همان اندازه چربی ترانس تولید شده در صنعت نیز مضر هستند.

چربی ترانس تولید شده صنعتی نیز در مارگارین، روغن نیمه جامد، غذاهای سرخ شده و محصولاتی مانند کراکر، بیسکویت، کیک و ... وجود دارد. در نظر داشته باشید که فست فود ها، غذاهای خیابانی و رستورانی سرخ شده، اغلب دارای چربی ترانس صنعتی هستند.

چربی ‌های ترانس نه تنها هیچ مزیت شناخته ‌شده‌ای ندارند، بلکه خطرات زیادی برای سلامتی داشته و هزینه ‌های هنگفتی را برای سیستم‌ های سلامت به همراه دارند.

در مقابل، حذف چربی ترانس مقرون به صرفه است و فواید زیادی برای سلامتی دارد. طبق توصیه کارشناسان تغذیه بهتر است چربی‌های ترانس تولید شده در صنعت را با چربی‌ها یا روغن‌های سالم‌تر، بدون تغییر هزینه و یا طعم، جایگزین کرد.

متأسفانه استفاده از چربی ‌های ترانس در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری افزایش یافته است، زیرا این چربی‌ها نسبت به چربی‌های سالم‌تر ارزان‌تر و دارای چندین ویژگی شیمیایی و فیزیکی هستند، مانند جامد بودن در دمای اتاق که آنها را برای انواع محصولات غذایی فرآوری شده مناسب می‌کند.

همانطور که می دانید بیماری های قلبی و عروقی عامل اصلی مرگ و میر در جهان هستند. عمده عوامل خطر ابتلا به این بیماری ها عبارتند از رژیم غذایی ناسالم، عدم تحرک بدنی، مصرف دخانیات و الکل.

یکی از موارد رژیم غذایی ناسالم، مصرف زیاد چربی های ترانس است. چربی ترانس شریان ها را مسدود می کند و خطر حمله قلبی و مرگ را افزایش می دهد. بیش از 278 هزار مرگ سالانه در سطح جهان را می توان به مصرف چربی ترانس تولید صنعتی نسبت داد.

بهتر است بدانید که مصرف زیاد چربی ترانس، خطر مرگ به هر دلیلی را تا 34 درصد، مرگ ناشی از بیماری عروق کرونر قلب را تا 28 درصد و ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را تا 21 درصد افزایش می دهد.

جایگزینی چربی ترانس با روغن ‌ها و چربی‌های سالم‌ تر در تهیه مواد غذایی، یک راه‌ حل کم‌ هزینه برای دولت ‌ها به منظور نجات جان شهروندانشان است. تجربیات در چندین کشور نشان می دهد که چربی ترانس تولید شده صنعتی می تواند با روغن های سالم تر جایگزین شود.

سازمان جهانی بهداشت حذف چربی ترانس را به عنوان یک مداخله مقرون به صرفه، برای کشورهای با درآمد کم و متوسط توصیه می کند. توصیه  WHOبرای بزرگسالان این است که مصرف چربی ترانس را به کمتر از یک درصد کل انرژی دریافتی، محدود کنند که برای یک رژیم غذایی 2 هزار کالری کمتر از 2 و دو دهم گرم در روز است. در کشور ما روغن های نیمه جامد و مارگارین به صورت زیرو ترانس (ترانس کمتر از دو درصد) تولید می شوند، اما روغن های قنادی که در صنعت و صنف برای تولید انواع مواد غذایی مانند کیک و کلوچه، انواع شیرنی ها خشک و خامه ای استفاده می شود، دارای ترانس پنج درصد هستند.

«زینب رشیدی»؛ کارشناس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز