همه ما در زندگی فردی و اجتماعی خود با مسائل و مشکلات
متعددی مواجه می شویم، اما به جای اینکه منفعلانه عمل کرده و آرزو کنیم که ای کاش
در زندگی ما  هیچ مشکلی پیش نیاید، بهتر
است یاد بگیریم چطور مشکلات خود را حل کنیم؛ این یعنی مهارت حل مسئله.

مهارت حل مسئله یعنی چی؟

مهارت حل مسئله عبارت است از تفکر منطقی و منظم که به فرد
کمک می کند هنگام رویارویی با مشکلات راه حل های متععدی را جستجو کند، سپس مناسب
ترین راه حل را انتخاب کند.

در ابتدا  باید
نسبت به مسئله/مشکل  یک جهت گیری کلی داشته
باشیم.  به طور کلی جهت گیری انسان ها  نسبت به مشکلات دو گونه است:

گروهی که نگرش و نگاهشان به مشکلات «مثبت» است. در واقع
مشکل را فرصت می دانند و خود را در حل مشکل توانا ارزیابی می کنند، اما افرادی که
نوع نگاهشان به مشکلات «منفی» است، وقتی با مشکلی مواجهه می شوند آن را تهدیدی
بزرگ تلقی می کنند. این افراد باید بتوانند نگرش خود  را اصلاح کنند و بپذیرند که مشکلات جزء اجتناب
ناپذیر زندگی است و هر مشکلی می تواند فرصت های جدیدی برای فرد فراهم کند.

در نتیجه وقتی با مشکلی مواجه می شویم، مراحلی که باید طی
کنیم شامل موارد زیر است:

-اصلاح نگرش به مسئله

-شناسایی افکار منفی

-مبارزه با آنها به کمک گفت و گوهای درونی
مثبت

گام های حل مسئله

گام اول: تعریف دقیق مشکل ینی مشکل را شناسایی کنیم. برای
حل یک مشکل اول باید بدانیم که مشکل ما چیست، زیرا تا زمانی که تعریف دقیق از مشکل
نداشته باشیم نمی توانیم آن را حل کنیم.

برای تعریف مشکل می توانیم این سوالات را از خود بپرسیم؟

- چه چیزهایی پیش آمده باعث شده ما پی ببریم
یک مشکل وجود دارد؟

- مشکل کجا ایجاد شده است ؟

- چرا 
و چطور ایجاد شده است؟

- چه زمانی رخ داده است؟

نکته: به یاد داشته باشیم با تعریف دقیق مشکل، نیمی از راه
حل آن را یافته ایم.

گام دوم: تهیه فهرست از راه حل های مختلف: پس از تعریف
دقیق و روشن مشکل تمامی راه حل های ممکن را برای حل مشکل موردنظر فهرست کنیم. کمیت
(تعداد) راه حل ها مهم هست، نه کیفیت آنها.

در «بارش فکری» تمامی راه حل هایی که به ذهن می رسد بدون
را توجه به قابل اجرا بودن یا نبودن، درست یا نادرست بودن، مثبت یا منفی بودن،
کارآمد یا ناکارآمد بودن یادداشت می کنیم. در پایان این مرحله فهرستی از راه حل
های مشکل در اختیار داریم.

گام سوم: بررسی راه حل ها و انتخاب بهترین راه حل: در حین
بررسی متوجه می شویم که برخی از راه حل ها به حل مسئله منتهی نمی شود یا ممکن است
آسیب هایی دنبال داشته باشد.

از بین راه حل های ارائه شده به ارزیابی معایب و مزایای آن
پرداخته و سپس مناسبترین راه حل را انتخاب می کنیم. برای این کار از خود سوال کنیم
اگر این راه حل استفاده کنم چه اتفاقی خواهد افتاد و پیامد آن چیست؟

گام چهارم: اجرای راه حل انتخاب شده: راه حل انتخاب شده را
به کار می گیریم  و از خود سوال می کنیم:

مناسبترین زمان برای اجرای راه حل چه زمانی است؟

امکانات موردنیاز برای اجرای راه حل کدامند؟

چه افرادی در اجرای این راه حل می توانند به ما کمک کنند؟

مرحله پنجم: ارزیابی، پس از اجرای راه حل انتخاب شده باید
ارزیابی صورت گیرد

آیا راه حل موردنظر موثر و رضایت بخش بوده است یا خیر ؟

اگر راه حل انتخاب شده در رفع مشکل موفقیت آمیز بود، فرایند
حل مسئله پایان می یابد. در غیر این صورت باید مراحل حل مسئله را مرور کنیم و
ببینیم در کدام مرحله اشکال وجود داشته و به حل مسئله منجر نشده است.

نکته: فرایند حل مسئله زمانی پایان می یابد که دیگر
موقعیت، برای فرد مسئله ساز نباشد و ایجاد اشتغال ذهنی نکند.

«ملیحه مکی آبادی»  کارشناس ارشد روانشناسی و کارشناس آموزشی گروه
ارتقای سلامت دانشکده بهداشت شیراز

پایان خبر