در مورد پرسش های
رایج درباره مزایای واکسیناسیون، چرایی تزریق واکسن در بهبود یافتگان کرونایی و
برخی ابهامات دیگر بیشتر بدانیم.

 

مزایای
واکسیناسیون چیست؟

واکسن های موجود
COVID-19
با ایجاد پاسخ ایمنی در بدن فرد نسبت به ویروس «SARS-CoV-2»
در برابر بیماری محافظت ایجاد می کند. ایجاد ایمنی از راه واکسیناسیون به معنای
کاهش خطر ابتلا به بیماری و کاهش عوارض آن است. این مصونیت کمک می کند که در صورت
مواجهه با ویروس، بدن فرد بتواند با ویروس مبارزه کند. واکسیناسیون ممکن است از
افراد اطراف ما نیز محافظت کند، زیرا به واسطه واکسیناسیون، بدن ما قادر است که با
ویروس مبارزه و از انتشار و اثرات آن در بدن جلوگیری کرده و در چنین حالتی، اگر از
ابتلا و بروز بیماری در امان باشیم، احتمال آلوده کردن اشخاص دیگر از طریق ما نیز
کمتر خواهد بود. این امر به ویژه برای محافظت از افراد در معرض خطر بیماری های
شدید ناشی از COVID-19 از جمله ارائه دهندگان خدمات بهداشتی، بزرگسالان مسن یا پیر و
افراد با سایر شرایط پزشکی و بیماری های زمینه ای بسیار مهم است.

چه کسی باید
واکسن COVID-19 را دریافت کند؟

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، واکسن هایی که مجوز
تزریق عمومی گرفته اند، برای بیشتر افراد، از جمله افرادی که دارای بیماری زمینه
ای از هر نوع بیماری قبلی از جمله اختلالات خودایمنی هستند، بی خطر است. از جمله
مواردی که اغلب گروه های سنی مختلف در جوامع متفاوت با آن درگیرند، عوارضی همچون
فشارخون بالا، دیابت، آسم، بیماری ریوی، کبدی و کلیوی و همچنین عفونت های مزمن
پایدار و کنترل شده است که در واکسیناسیون مورد توجه است. قابل ذکر است در مواردی
که یک واکسن تائیدیه های لازم را برای استفاده عمومی پیدا می کند، دارای دستور
العمل استفاده با تمام شرایط یاد شده بوده که پس از در نظر گرفتن تمامی این شرایط،
مجوز آن صادر می شود. از این رو، سیاستگذاران حوزه سلامت هر کشور بر اساس شرایط
اجتماعی، سن جامعه هدف و شرایط بالینی غالب در جامعه، تصمیم به انتخاب بهترین
گزینه و تهیه واکسن متناسب با شرایط ملی می گیرند. پس در موارد مختلف ممکن است که
نوع واکسن و الگوی مصرف آن در هر کشور با دیگر کشورها، متفاوت باشد.

با توجه به گستره واکسن های تولید شده در دنیا و اینکه
بسیاری از آنها، مجوز استفاده در انسان را دارا هستند، بر اساس موقعیت برخی از
واکسن ‌ها که در کشور ایران نیز مورد استفاده هستند، می توان بر اساس نظر متخصصان،
از آنها در گروه های خاص و افراد زیر 18 سال استفاده کرد.

در مواردی که افراد دارای بیماری زمینه ای خاص مانند سرطان
و ایدز و یا دارای شرایط زیر هستند، بهتر است که با پزشک درمانگر خود برای تزریق
واکسن و حتی نوع واکسن مشورت کنند:

• افرادی که دارای ضعف سیستم ایمنی و یا در حال مصرف داروهای سرکوب
کننده ایمنی هستند.

• باردار و یا در حال شیردهی هستند.

• دارای سابقه آلرژی شدید، به ویژه به واکسن یا هر یک از مواد
موجود در واکسن مانند تخم مرغ هستند.

• دارای ضعف
جسمانی شدید هستند.

آیا پس از
واکسیناسیون می توانیم اقدامات حفاظت فردی را متوقف کنیم؟

واکسیناسیون شما را از بیماری جدی و مرگ ناشی از COVID-19
محافظت می کند. برای چهارده روز نخست پس از واکسیناسیون، بدن شما سطح محافظتی قابل
توجهی ندارد و به مرور زمان این سطح ایمنی افزایش و به سطح کافی می رسد. در مواردی
مانند واکسن های موجود کووید-19 که دو دوز برای آنها تعریف شده است، برای دستیابی
به بالاترین سطح ایمنی، تزریق هر دو دوز موردنیاز است و با تزریق یک دوز، ایمنی
کامل ایجاد نمی شود.

اگرچه تزریق واکسن COVID-19 شما را در
برابر بروز بیماری جدی و مرگ حاصل از بیماری محافظت می کند، اما هنوز به طور قطع
مشخص نیست که فرد واکسینه شده نتواند ویروس را به صورت فعال به دیگر اطرافیان خود
انتقال دهد. با توجه به اینکه احتمال انتقال آلودگی فعال از طریق فرد واکسینه شده
به دیگر افراد و اطرافیان محتمل است، از این رو برای کمک به امنیت دیگران، فرد
واکسینه شده باید تمام دستورالعمل های مرتبط با حفاظت فردی مانند فاصله اجتماعی دست
کم یک و نیم متر از دیگران، استفاده از ماسک به ویژه در فضاهای بسته، شلوغ یا
تهویه ضعیف، جلوگیری کامل از انتشار ذرات تنفسی به ویژه در هنگام سرفه یا عطسه،
شستشوی مرتب دست ها را به طور کامل رعایت کنند.

این افراد نیز
همانند دیگر افراد واکسینه نشده باید بر اساس شرایط و خطراتی که در سطح اجتماع
وجود دارد، از دستورالعمل ها به طور کامل پیروی کنند.

آیا واکسن COVID-19
می تواند سبب نتیجه آزمایش مثبتی برای فرد واکسینه شده شود؟

جواب این پرسش، منفی است. واکسن COVID-19
نتیجه مثبتی برای آزمایش COVID-19 PCR و یا دیگر
آزمایش ها نخواهد داشت. دلیل این امر این است که آزمایش های استاندارد تعریف شده
برای تشخیص بیماری کووید-19، بیماری
ویروسی فعال را بررسی می کند و این در حالی است که واکسن ویروس فعال نبوده و پس از
تزریق با تکنیک های تعرف شده، قابل شناسایی و ایجاد اختلال در نتایج تست ها نیست.
با این حال، از آنجا که واکسن COVID-19 موجب پاسخ ایمنی می شود، ممکن است آزمایش مثبت در
آزمایش آنتی بادی (سرولوژی) که ایمنی COVID-19
را در یک فرد اندازه گیری می کند، مثبت باشد.

در صورت ابتلا به COVID-19
آیا باید واکسن بزنم؟

بله، بدون توجه
به اینکه در گذشته بهCOVID-19 مبتلا بوده اید، باید واکسینه شوید. این به این
دلیل است که متخصصان هنوز نمی دانند پس از بهبودی از COVID-19
چه مدت از شما در برابر بیماری محافظت می شود. حتی اگر پیش از این از COVID-19
بهبود یافته باشید، ممکن است (گرچه نادر است) دوباره به ویروس عامل COVID-19
آلوده شوید. از این رو بهتر است بدانید که واکسن زدن ایمن تر از آلوده شدن برای
ایجاد محافظت است. در این مورد باید توجه داشت در دستورالعمل های ابلاغی مدت زمان
مشخصی باید که از بهبود فرد بیمار گذشته باشد که در دستور العمل های مختلف این
زمان متفاوت است و باید طبق گایدلاین کشوری، سیاستگذاری و واکسیناسیون در مورد این
افراد انجام گیرد.

آیا واکسن ها از
انواع موتاسیون های مختلف بیماری محافظت می کنند؟

انتظار می رود واکسن های COVID-19 دست
کم مقداری در برابر انواع جدید ویروس محافظت کنند و در پیشگیری از بیماری های جدی
و مرگ موثر باشد. این امر به این دلیل است که این واکسن ها پاسخ ایمنی گسترده ای
ایجاد می کند و هرگونه تغییر ویروس یا جهش نباید واکسن ها را به طور کامل بی اثر
کند. اگر هرکدام از این واکسن ها در برابر یک یا چند نوع از اثربخشی کمتری
برخوردار باشند، امکان تغییر در ترکیب واکسن ها برای محافظت در برابر این انواع
وجود دارد. قابل ذکر است با توجه به جدید بودن بسیاری از موارد بیماری ها، داده ها
همچنان در مورد انواع جدید ویروس COVID-19 در حال جمع آوری و تحلیل هستند و نتایج به صورت
گسترده اعلام می شود.

با توجه به اینکه احتمال بروز جهش های متعدد در بیماری
کووید-19 وجود دارد و این امر ممکن است
اثر واکسن های موجود را کاهش دهد، از این رو، بهترین روش مقابله بهتر است که همه دستورالعمل
ها از جمله حفاظت فردی را برای جلوگیری از گسترش ویروس انجام دهیم. این بدان معنا
است که دست کم یک متر از دیگران فاصله داشته باشیم، سرفه یا عطسه خود را با آرنج بپوشانیم،
به طور مرتب دستان خود را تمیز کنیم، ماسک بزنیم و با تهویه هوا و باز کردن پنجره
در محل های دارای تردد و استقرار طولانی مدت، محیط را امن نگه داریم./ا.خسروجردی

دکتر «امیر امامی»؛ رییس کمیته کنترل عفونت دانشگاه علوم
پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز