اختلال
کم توجهی _ بیش
فعالی (ADHD) یک مشکل عصبی_رفتاری است که از دوران کودکی آغاز می شود و اغلب تا
بزرگسالی ادامه می یابد.

 

نشانه
های بیماری ممکن است در طول زمان با افزایش تقاضا در کودک تغییر کند. علل ADHD به خوبی شناخته نشده است، اما عوامل ژنتیکی در آن نقش دارد.
علاوه بر این، سایر علت های بالقوه یا عوامل خطر را می توان شامل مصرف الکل یا
دخانیات در دوران بارداری، زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد، قرار گرفتن در معرض
سرب، آفت کش ها برشمرد. البته مواردی مانند تماشای تلویزیون، شیوه های فرزندپروری،
مصرف قند، و یا سوء عملکرد خانواده باعث ADHD نمی شود، اگرچه می تواند علائم را تشدید کند.

تأثیر مصرف داروهای محرک
بر رشد کودکان مبتلا به ADHD

اندازه
گیری قد و وزن برای کودک باید به طور منظم انجام شود. داروهای مورد استفاده در
درمان به ویژه در صورت استفاده طولانی مدت، ممکن است باعث بی اشتهایی و در نتیجه
دریافت ناکافی انرژی و کند شدن رشد شود.

به
طوری که استفاده از داروهای محرک به ویژه در سال اول استفاده، گرایشی به کاهش وزن
گیری دارد. درمان طولانی مدت، به قد کوتاه تر در دوران بزرگسالی (هر چند کم اما
معنادار از لحاظ آماری) با اثرات منفی بالقوه بر معدنی شدن استخوان می انجامد.

از
آنجایی که احساس گرسنگی کاهش یافته است، نمی توان از کودک انتظار داشت که میزان
مصرف خود را به درستی تعدیل کند. گرفتن یک تاریخچه رژیم غذایی مفصل به ویژه
در کودکانی که دریافت رژیم غذایی محدودی دارند، لازم است.

همچنین
محیط صرف غذا، برای شناسایی راه‌ های کاهش حواس‌ پرتی از طریق تغییر محل صرف غذا
یا محدود کردن وسایل الکترونیکی، باید ارزیابی شود.

در
طی درمان باید با راهکارهایی، علاقه به غذا خوردن را افزایش داد و در صورت امکان
زمان یا دوز دارو را تنظیم کرد. در صورت نگرانی در مورد وزن گیری، مراقبان سلامت
اغلب به اجبار کردن یا ارائه غذاهای با چربی/قند بالاتر برای تشویق به مصرف متوسل
می شوند.

این
شیوه‌ها به ندرت موفقیت ‌آمیز بوده و ممکن است به افزایش نرخ چاقی در نوجوانان و
بزرگسالان مبتلا به ADHD منجر شود.
ارائه غذاهای پر کالری قبل از مصرف دارو (یا زمانی که اثر آن کاهش می یابد)، مصرف
وعده های غذایی مکرر و کوچک و محدود کردن حواس پرتی بینایی/شنیداری (تلویزیون و
تبلت) در حین مصرف غذا به افزایش وزن کمک می کند.

در
موارد شدید، یک کودک ممکن است نیاز به حمایت بیشتر در برنامه های غذایی مدرسه نیز
داشته باشد.

تأثیر رژیم های غذایی
بر ADHD

رژیم
های غذایی محدود شده برای ADHD از اوایل
دهه 1970 با رژیم Feingold آغاز شد. با وجود شواهد مختلف موفقیت،
بسیاری از خانواده ها این رژیم را که سالیسیلات های طبیعی و رنگ های خوراکی مصنوعی
(رنگ های شماره FD&C) و مواد افزودنی را حذف می کند، انتخاب
کردند.

تحقیقات
اخیر نشان می دهد که تغییر رژیم غذایی (به ویژه استفاده از رژیم های غذایی حذفی
محدود شده و حذف رنگ های غذایی مصنوعی) ممکن است در زیر مجموعه ای از کودکان مفید
باشد.

مطالعات
روی رژیم های غذایی حذفی و رنگ های غذایی نشان می دهد که تعدادی از کودکان مبتلا به ADHD هستند که حساسیت بیشتری به افزودنی های غذایی دارند و همچنین
ممکن است پاسخ های آلرژیک غیر معمول داشته باشند.

مکمل
اسیدهای چرب امگا 3 نیز نتایج متفاوتی را در کودکان با سطوح خونی طبیعی و پایین
این اسید چرب نشان داده است.

یک
مطالعه مروری نشان داده است که اسیدهای چرب امگا 3 فواید محدودی برای برخی از
کودکان دارد که این تاثیرگذاری به سن، دوره بحرانی، وجود بیماری‌ های همراه و مدت
زمان استفاده بستگی دارد.

به
نظر می رسد «گاما-لینولنیک اسید» (GLA) و «ایکوزاپنتانوئیک
اسید» (EPA) موثرترین اسیدهای چرب آزمایش
شده باشد. مطالعات با معیارهای ورود دقیق نشان می‌ دهد که زیر گروهی از کودکان
هستند که به مکمل ‌ها پاسخ مثبت داده اند.

در
حالی که نتایج تحقیقات در مورد رژیم غذایی و ADHD هنوز غیر قطعی است و تنوع فردی قابل توجهی در پاسخ به مواد
غذایی وجود دارد، می توان گفت: کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده، افزایش دریافت
اسیدهای چرب امگا 3 و اطمینان از افزایش وزن و رشد مناسب باید بخشی از رژیم درمانی برای ADHD باشد.

دکتر «مهسا مؤذن» دکترای
تخصصی تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز، دانشگاه
علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز