غده تیروئید نقش حیاتی در متابولیسم بدن، رشد، تکامل و عملکرد ارگان های مختلف بدن دارد. هیپوتیروئیدی (کم کاری تیروئید) یکی از شایعترین اختلالات غدد درون ریز است که در اثر کاهش تولید هورمونهای تیروئید (T3 و T4) ایجاد می شود.

این بیماری ممکن است ناشی از بیماری‌های خودایمنی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، کمبود ید، مصرف برخی داروها باشد. کم کاری تیروئید می تواند منجر به علائمی مانند خستگی، افزایش وزن، خشکی پوست، یبوست و اختلالات متابولیک گردد. در کنار درمان دارویی، نقش تغذیه در بهبود علائم و کیفیت زندگی بیماران بسیار حائز اهمیت است. بنابراین دراین مقاله به بررسی نکات تغذیه ای در کم کاری تیروئید می پردازیم.

مواد مغذی مفید در هیپو تیروئیدی:

ید: ید ماده‌ای ضروری برای ساخت هورمون‌های تیروئیدی است. کمبود ید یکی از علل اصلی کم‌کاری تیروئید در جهان است. منابع غذایی ید عبارتند از نمک یددار، ماهی ‌های آب شور و لبنیات.

روی : این ماده مغذی در سنتز هورمون های تیروئید مؤثر است و کمبود آن می تواند سطح TSH را افزایش دهد. منابع غذایی روی شامل: گوشت قرمز، غلات کامل، حبوبات، مغز ها و دانه ها (به خصوص دانه کدو تنبل.(

سلنیوم: سلنیوم یکی از اجزای آنزیم دی‌یودیناز است که تبدیل T4 به T3 را انجام می ‌دهد. کمبود این ماده مغذی ممکن است به تجمع T4 غیرفعال و کاهش اثرگذاری درمان منجر شود. منابع غذایی سلنیوم شامل گوشت قرمز، مرغ، تخم‌مرغ، ماهی، حبوبات (عدس، نخود و لوبیا)، غلات کامل، آجیل و مغز ها و قارچ می باشد.

آهن: کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند بر عملکرد تیروئید اثر منفی گذارد. منابع آهن شامل گوشت قرمز، جگر، حبوبات و سبزیجات برگ سبز تیره هستند.

منیزیم:  منیزیم کوفاکتور آنزیم های درگیر در متابولیسم هورمون های تیروئیدی است. سبزیجات برگ سبز، مغز ها و دانه ها، حبوبات و غلات کامل از منابع خوب این ماده مغذی هستند.

ویتامین دی: کمبود ویتامین D با بیماریهای خودایمنی تیروئید مانند هاشیموتو مرتبط است. منابع ویتامین D شامل  نور خورشید، زرده تخم مرغ، غذاها و لبنیات غنی شده با ویتامین دی است.

مواد غذایی که باید از آن پرهیز کرد:

گواتروژن ها: ترکیباتی مانند گواتروژن‌ها که در سبزیجاتی نظیر کلم، بروکلی، گل‌کلم، سویا و شلغم یافت می‌شوند، می‌توانند با جذب ید رقابت کرده و عملکرد تیروئید را مختل کنند. پختن این مواد غذایی می تواند اثر گواتروژنیک آنها را کاهش دهد.

گلوتن: گلوتن پروتئینی است که به طور طبیعی در برخی غلات از جمله گندم، جو و چاودار یافت می‌شود.  در برخی بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو، حذف گلوتن از رژیم غذایی می‌تواند موجب بهبود علائم گردد، به ویژه در افراد که دارای حساسیت به گلوتن یا بیماری سلیاک همزمان هستند.

«مریم مهارت»؛ رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی شیراز