طبق گزارش های اخیر سازمان جهانی بهداشت، اختلالات روانی مانند
افسردگی و اضطراب، سالانه تا یک تریلیون دلار منجر به از دست رفتن بهره وری در
اقتصاد جهانی می شود.

 

باید بدانیم اگرچه کار، برای سلامت روان مفید است؛ اما
بیکاری و همچنین محیط کاری منفی یک عامل خطر شناخته شده برای مشکلات سلامت روان به
ویژه افسردگی و اختلالات اضطرابی است. بر اساس مطالعات، یک محیط کاری منفی ممکن
است منجر به مشکلات سلامت جسمی و روانی، استفاده مضر از مواد مخدر یا الکل، غیبت
از کار و کاهش بهره وری شود. از این رو اقدامات موثری که بسیاری که سازمان ها برای
ارتقای سلامت روان در محیط کار انجام می دهند، می تواند منجر به ارتقای بهره وری
شود. به نحوی که مطالعات نشان می دهد به ازای هر یک دلار هزنیه برای درمان
اختلالات روانی متداول، به میزان چهار دلار بهره‌ وری بهبود می یابد.

عوامل تهدیدکننده سلامت روان در محیط کار

مسایلی که منجر به مشکلات سلامت روان در محیط کار می شود را
می توان در سیاست های ناکافی بهداشت و ایمنی، ضعف در ارتباطات و شیوه های مدیریت،
مشارکت محدود کارکنان در تصمیم گیری یا کنترل کم بر حوزه کاری خود، سطوح پایین
حمایت از کارکنان، ساعات کاری غیر قابل انعطاف و وظایف و اهداف سازمانی نامشخص جست
و جو کرد. همچنین ممکن است این مشکلات به محتوای شغلی افراد مربوط باشد، مانند
وظایف نامناسب بر اساس شایستگی های فرد، حجم کاری زیاد و یا عدم امنیت شغلی.

اقدامات اثربخش برای ارتقای سلامت روان افراد در محیط کار

بر اساس مطالعات، اجرای سیاست ها و اقدامات ایمنی و
بهداشتی در محیط کار، پشتیبانی از کارکنان، مشارکت دادن کارکنان در تصمیم گیری،
ارائه برنامه های توسعه شغلی کارکنان، به رسمیت شناختن و پاداش دادن به مشارکت کارکنان
می تواند از جمله مداخلات و اقدامات اثربخش برای محافظت و ارتقای سلامت روان افراد
در محیط کار باشد.

در راستای سیاست ها و اقدامات ایمنی و بهداشتی در محیط کار
و توسعه و بهبود استفاده از خدمات بهداشتی در محیط کار، در سال‌های اخیر، با توسعه
فناوری های مختلف و فراگیر شدن استفاده از ابزارهای دیجیتال همچون تلفن ‌های
هوشمند، امکان ارائه بسیاری از برنامه های بهداشت جسمی و روانی در قالب های
دیجیتال یا مجازی برای مدیران و کارفرمایان فراهم شده است تا زمینه های حفظ نیروی
کار سالم را ایجاد کنند. بهره گیری از راه حل های دیجیتال همچون نرم افزارهای تلفن
همراه، با ارائه مطالب آموزشی در قالب متن، تصویر، فیلم های ویدیویی و تمرین های
بازی گونه، منجر به ارائه موثر رویکردهای درمانی حمایتی و ارتقای سلامت جسمی و
روانی می شود و با ارتقای کارکردهای شناختی و ذهنی افراد، از تغییرات رفتاری مثبت
افراد در محیط کار حمایت می کند.

همچنین بر اساس مطالعات انجام شده می توان گفت که ارائه
درمان های شناختی_رفتاری از طریق ویدیو و به صورت تمرین های بازی گونه برای درمان
افسردگی و اضطراب، منجر به کاهش هر دو این علائم می شود.

از سویی دیگر استفاده از این فناوری ها راحت و آسان است و
بدون نیاز به انتظارهای طولانی که اغلب برای درمان حضوری لازم است، در هر زمان و
مکان در دسترس است.

براساس تحقیقات اخیر که مداخلات سلامت الکترونیکی را در
بهبود سلامت روانی و اثربخشی کارکنان مؤثر می داند، نشانگرهای زیستی دیجیتال با
استفاده از ابزارهایی مانند ساعت هوشمند و نرم افزارهای تلفن همراه منجر به بهبود
سلامت روان در محیط کار می شود. این ابزارها می تواند داده‌های فیزیولوژیک فرد را
از از طریق گفتار، متن و تعامل با تلفن هوشمند، جمع آوری کند. به عنوان مثال، یک
کارمند می‌تواند از گوشی هوشمند خود برای گزارش دادن حالت روحی خود یا ضبط صدای
خود به عنوان وسیله‌ای برای سنجش وضعیت عاطفی خود استفاده کند، یا از ساعت هوشمند
خود برای ردیابی ضربان قلب، دمای پوست و میزان گلوکز خون برای ارزیابی وضعیت خود
استفاده کند. برای مثال، اگر کارمندی گزارش دهد که خلق و خوی ضعیفی یا سطح بالایی
از استرس دارد، یک راه حل دیجیتالی ممکن است به او پیشنهاد دهد که چند روز مرخصی
داشته باشد یا او را به مربی یا درمان شخصی خاصی راهنمایی کند. از آنجایی که این
داده‌ها دقیق‌تر از داده‌های جمع‌آوری ‌شده در نظرسنجی‌های مرسوم است، مدیران یا
کارفرمایان می‌توانند با استفاده از آن‌ به شناسایی درست کارکنان در معرض خطر،
رسیدگی دقیق به نقاط مشکل ساز در محیط کار و اندازه گیری میزان رفاه افراد
بپردازند و از معیارهای عینی برای بهبود و توانمندسازی کارکنان در سطح فردی، تیمی
یا سازمانی استفاده کنند.

دکتر «آزاده بشیری»، عضو هیات علمی گروه مدیریت
اطلاعات سلامت و انفورماتیک پزشکی