از گذشته های دور تاکنون آدمی همواره در کنار خود همخانه
یا بهتر بگوییم مزاحمی ناخوشایند داشته، هر چند همیشه برای مغلوب ساختن این همخانه
تلاش کرده، اما واقعیت این است که تا حدود زیادی در بیرون راندنش از خانه و کاشانه
ناموفق بوده است.

 

سوسری ها (Cockroaches) که در اصطلاح عام و هر چند غلط سوسک (Beetle) نامیده می شوند، از مهمترین آفات منازل و دیگر محل های
مرتبط با انسان ها به شمار می آیند.

این حشرات در تمام دنیا در نزدیک انسان زندگی می کنند و
تاکنون در حدود چهار هزار گونه از آنها گزارش شده که در زیستگاه های مختلف زندگی
می کنند، آنها شب فعال بوده و گیاهخوار هستند، اما بسیاری از آنها محیط هایی با
منابع غذایی آماده و در دسترس را ترجیح می دهند. سـوسـری ها همچنین از مدفوع،
غـذاهای فـاسد و پارچه تغذیه کرده و قسمتی از غــذای هضم نشده خود را برمی
گردانند، به دفع مدفـوع روی غذا عادت دارند، از دهان و غدد خود ماده ای ترشح می
کنند که در مسیر حرکت آنها و منابع غذاییشان بوی ماندگار و نامطبوعی ایجاد می کند.

شکل ظاهری انواع سوسک یا سوسری

سوسک های آلمانی طلایی رنگ هستند و با یک سری خطوط تیره
رنگ که از قسمت سر تا بال کشیده شده قابل تشخیص هستند، در حالی که سوسک های
آمریکایی قهوه ای مایل به قرمز بوده و با سینه زرد رنگ قابل تشخیص هستند. 

مکان رشد و زندگی سوسری

هر دو نوع سوسری محیط همراه با گرما و رطوبت را ترجیح می
دهند، اما سوسک آلمانی بیشتر در آشپزخانه و سوسری آمریکایی در زیرزمین، درز و شکاف
دیوار و نزدیک لوله های آب و فاضلاب دیده می شود. این موجودات به علت فرم بدنی، به
راحتی در داخل درز و شکاف ها، پشت قاب عکس ها و حاشیه کمدها وارد می شوند.

اهمیت پزشکی سوسری ها

سوسری ها هر چیزی که در دسترس شان باشد را می خورند و به راحتی
بر روی مدفوع انسان، خرده ریزه های موجود در زهکش فاضلاب،‌ پنبه های جراحی مستعمل
و سایر چیزهای بالقوه آلوده تغذیه می کنند. بنابراین، اگر مواد بیماری زا در دسترس
سوسری باشد، آن را می خورند. همچنین مواد آلوده کننده بر روی پاها و شکم این
موجودات می چسبد. سپس سوسری بر روی غذاهایی که به مصرف انسان می رسد یا بر روی
بشقاب ها، ‌محل های آماده سازی مواد غذایی حرکت کرده و عوامل بیماری زا را بر روی
آنها باقی می گذارد. بنابراین می تواند ناقل مکانیکی بعضی از میکروب ها باشد.
همچنین تماس سوسری ها و مواد ترشح شده آنها با پوست ممکن است باعث ایجاد واکنش
حساسیتی پوستی یا تنفسی در انسان شود.

سوسری ها با آلوده کـردن مواد غذایی باعث انتقال بیماری های
باکتریایی از جمله اسهال، وبا، تب تیفوئید، بیماری های ویروسی از جمله فلج اطفال،
حمل تخم کرم های انگلی به انسان می شوند.

مبارزه با سوسری ها

- بهداشت منازل،

- جست و جو در زیر قفسه ها، اجاق گاز، ‌سینی ظرفشویی،
لابلای درز کاشی ها، درون جعبه تقسیم برق، پشت کاغذ دیوارهای پاره و پارکت ها، زیر
کفپوش، کانال فاضلاب و کفشوها

- در حین بازرسی باید یک حشره کش (اسپری های سوسک کش) درون
درز و شکاف ها، پشت وسایل و درون فضاهای خالی پاشیده شود تا با تحریک سوسری ها
آنها را مجبور به خروج از پناهگاه شان کرد.

- جمع آوری و نگهداری مواد غذایی در ظروف درب دار در
کابینت و یخچال

- استفاده از زباله دان های درب دار و قابل شستشو و
استفاده از کیسه زباله

-  شستشو و پاک کردن تمامی سطوح، وسایل، ظروف و
سطل های زباله با مواد پاک کننده مانند پودر و مایع ظرفشویی، برای حذف چربی و سایر
مواد آلی که منبع تغذیه حشرات است، سپس ضدعفونی آنها با مواد ضدعفونی کننده مانند
پودرپرکلرین و وایتکس برای از بین بردن میکروب ها

-  بررسی بسته بندی ها، شانه های تخم مرغ، کارتن
ها و نیز البسه شسته شده و مبلمان قبل از ورود به ساختمان

- مسدود کردن شکاف های کف اتاق، چهارچوب درها و کانال
های عبور لوله های آب، فاضلاب و کابل های برق

- روش استاندارد کنترل سوسری، سمپاشی یک حشره کش ابقایی بر
روی سطوحی که حشره روی آنها راه می رود و پناهگاه های بالقوه آن است./ف.برزگری

دکتر «معصومه امین»، کارشناس گروه بیولوژی و کنترل ناقلین
بیماری ها، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز