افتادن، زمین خوردن یا ســقوط، شایع ترین علت آسیب هایی است که برای سالمندان اتفاق می افتد.

از عوامل سقوط در سالمندان می توان به مواردی مانند وجود سطوح ناصاف، بند و طناب یا هر نوع وسیله ای که عامل گیر کردن به پای سالمند باشد، قرار گرفتن وسایل و ابزار پراکنده در گوشه و کنار محل زندگی سالمند مثل مبلمان، میز و صندلی، نورپردازی به شکل سایه روشن و روشنایی ناکافی، استفاده از قالیچه های سرخورنده، سطوح سرامیک و سنگ در منزل و استفاده از دمپایی یا کفش نامناسب اشاره کرد.

همچنین می توان دیگر عوامل مربوط به سقوط در سالمندان را مواردی مانند مشکلات بینایی، عصبی، قلبی، پایین آمدن فشار خون، مشکلات مفصلی، اسکلتی–عضلانی، استفاده از بعضی داروها مثل خواب آورها، آرام بخش ها، ضدافسردگی ها یا داروهای پایین آورنده قندخون، ضدالتهاب و مسکن، آنتی هیستامین ها و یا داروهای روانگردان نام برد. برای پیشگیری از سقوط در سالمندان، توصیه می شود به راهکارهای خودمراقبتی زیر توجه داشت.

• - منزل و محیط اطراف سالمندان باید کنترل شود تا عواملی که منجر به زمین خوردن می شود، در اطراف آنها وجود نداشته باشد.
• - برخی از داروها ممکن است عوارضی مانند سرگیجه و خواب آلودگی به دنبال داشته باشد. در مورد عوارض داروهای خود از پزشکتان سوال کنید.
• - چشم های سالمندان باید به طور مرتب معاینه شود تا از وضعیت دید و شماره عینک آنها اطمینان حاصل شود. در برخی از بیماری های چشمی مانند آب سیاه یا گلوکوم گاهی بدون هیچ علامت هشداردهنده ای، فرد دچار کاهش دید می شود. به هر حال دید ناکافی خطرناک است و می تواند باعث سقوط یا زمین خوردن شود.
• - برای نشستن، از صندلی با پایه ثابت استفاده کنید و از نشستن بر روی صندلی چرخ دار اجتناب کنید.
• - از پوشیدن دمپایی نامناسب مانند دمپایی ابری و لیز پرهیز کنید.
• - برای راه رفتن از وسایل کمکی مثل واکر و عصا به طور صحیح استفاده کنید.
• - موقع قدم زدن به ویژه در فضای باز نزدیک به دیوار حرکت کنید.
• - برای اصلاح بینایی، از عینک نمره مناسب استفاده کنید.
• - از حمل بسته های زیاد به طور همزمان خودداری کنید.
• - از پوشیدن لباس های بلند پرهیز کنید.
• - از بالا رفتن از نردبان یا ایستادن روی چهارپایه خودداری کنید.

پیشگیری از سقوط در راه پله:

• - ثابت کردن کف پوش پله ها به وسیله گیره های مخصوص پله
• - استفاده از نرده پله و یا میله نصب شده بر روی دیوار در زمان بالا رفتن از پله
• - روشن کردن چراغ در راه پله و پاگرد هنگام بالا و پایین رفتن از پله ها
• - پرهیز از گذاشتن هر گونه وسیله اضافی در راه پله ها
• - چسباندن نوار رنگی یا رنگ کردن لبه پله اول و پله آخر

پیشگیری از زمین خوردن در آشپزخانه:

• - لیز نبودن کفپوش آشپزخانه
• - استفاده نکردن از واکس براق کننده کف آشپزخانه
• - خشک و تمیز بودن کف آشپزخانه

پیشگیری از زمین خوردن در حمام:

• - استفاده از دمپایی های غیر ابری و غیر لیز برای حمام
• - استفاده از پادری های پلاستیکی مخصوص برای کف حمام
• - استفاده از میله های نصب شده بر روی دیوار حمام به عنوان دستگیره
• - استفاده از یک صندلی یا چهارپایه برای نشستن زیر دوش و یا استفاده از دوش دستی در صورت نشستن در حمام

پیشگیری از زمین خوردن در اتاق:

• - نصب کلید برق اتاق در نزدیک ترین محل به در ورودی
• - پرهیز از پهن کردن پتو یا روفرشی بر روی فرش
• - قرار ندادن وسایل خانه به ویژه در مسیر اتاق خواب به توالت و آشپزخانه
• - رد کردن سیم وسایل برقی مثل تلویزیون، رادیو و دیگر وسایل برقی از کنار دیوار
• - استفاده از نور مناسب برای روشنایی اتاق در موقع خواب شب
• - استفاده از تختخواب با ارتفاع مناسب)رسیدن هر دو پای سالمند به زمین(
• - قرار دادن تلفن در نزدیکی محل خواب و نشستن

«مریم سعید فیروزآبادی»، کارشناس سلامت سالمندان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز