بارداری
یکی از مهم ترین دوره های زندگی بانوان محسوب می شود، بیشتر مادران بر این باورند
که هنگام بارداری باید غذاى بیشترى بخورند تا رشد و نمو جنین آنها دچار مشکل نشود،
اما اغلب نمى دانند میزان صحیح دریافت مواد غذایی چقدر است.

این
باور غلط وجود دارد که «مادر باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورد». واقعیت این
است که برخی بانوان بر اساس اعتقاد به همین باور غلط دچار افزایش وزن بیش از مقدار
موردنیاز مى شــوند. اما به طور کلی مهم ترین اصل تغذیه ای برای مادر باردار،
استفاده از پنج گروه اصلی غذایی مانند دیگر اعضای خانواده است. همچنین آنچه که در
تغذیه مادر باردار اهمیت دارد، رعایت تنوع و تعادل در مصرف مواد غذایى است.

بهترین
راه براى اطمینان از مصرف متعادل و متنوع مواد غذایى در روز، اســتفاده از همه
گروه هاى اصلى غذایى یعنى گروه نان و غلات، گروه میوه ها، گروه سبزى ها، گروه شیر
و لبنیات، گروه گوشت، تخم مرغ، حبوبات و مغزها است.

تنوع
غذایى انتخاب انواع غذاها از گروه های مختلف غذایى مانند نان و غلات، میوه ها و
سبزى ها، همچنین انتخاب مواد غذایى مختلف در داخل هر گروه غذایى مانند برنج، گندم،
جو، جو دوسر و ذرت در گروه نان و غلات است.

ترش
کردن و سوزش سر معده، تهوع و استفراغ، ورم و گرفتگی پا، ویار، یبوست، هموروئید یا
بواسیر، افزایش بزاق دهان، دیابت بارداری، اکلامپسی و پره اکلامپسی، پرفشاری خون
بارداری و کمخونی از اختلالات شایع در دوران بارداری است که می بایست مادران
باردار برای کنترل و درمان این اختلالات در طول دوره بارداری تحت نظر مشاور تغذیه
قرار گیرند.

نقش
درشت مغذی ها در دوران بارداری:

_
نقش اصلى کربوهیدرات ها، تأمین انرژى براى سلول هاى بدن به ویژه مغز و سیستم عصبى،
گلبول هاى قرمز و سفید خون و کلیه است، بنابراین در دوران بارداری لازم است در
رژیم غذایی گنجانده شود.

_
چربى منبع عمده تأمین انرژى براى بدن اســت و به جذب ویتامین ها و آنتی
اکسیدان های محلول در چربی کمک مى کند.

_
واضح و آشــکار اســت که نیاز به پروتئین در دوران باردارى برای تأمین نیازهاى
مادر و جنین افزایش پیدا مى کند. کمبود پروتئین در باردارى پیامدهاى نامطلوب از
جمله اختلال در رشد و سنتز سلول و بافت هاى جنین را به دنبال دارد.

_
فیبر بخشــى از میوه ها، ســبزى ها و دانه هاى
خوراکى به ویژه حبوبات و غلات است؛ در بدن انســان هضم فیبر به ســیر شدن کمک مى کند.
همچنین احتمــال بروز بیمارى هاى روده مانند ســرطان روده بزرگ و بواســیر را کاهش
مى دهد.

از
ســوى دیگــر فیبر با کاهش جذب کلســترول و قندها در روده از بالا رفتن کلســترول
و قند خون جلوگیرى مى کند و خطر ابتلا به بیمارى هاى قلبى عروقى و دیابت را کاهش
مى دهد .مادران باردار بایستى
به مصرف نان هاى سبوسدار، غلات کامل، سبزی های برگ سبز و زرد و میوه هاى تازه و
خشک برای تأمین مواد معدنى، ویتامین ها و فیبر اضافى، تشــویق شوند.

اهمیت
وزن گیری مناسب در دوران بارداری:

مراقبت
هــاى دوران بــاردارى با هدف اطمینان از تأمین نیازهاى غذایى جنین و مادر و همچنین
حفظ ســلامت هر دو انجام مى شود. یک شیوه ى قابل اتکا و در دسترس براى کسب این
اطمینان، اندازه گیرى وزن و تعیین الگوى وزن گیرى مادر در طى مراقبت هاى دوران
باردارى است.

مادران
باردار دچار اضافه وزن و چاقى با مشــکلات متعددى در دوران باردارى و زایمان مانند
دیابت، پرفشــارى خون و زایمان زودرس مواجه مى شوند. افزایش وزن بیش از حد هنگام
باردارى یکى از نگرانى هاى مادران باردار مبتلا به اضافه وزن است.

اگــر
چــه افزایش وزن در مادران باردار دچار اضافه وزن، خطراتى را براى مادر و جنین به همراه
دارد؛ اما دوران باردارى زمان مناسبى براى کاهش وزن نیست و این گروه نیز باید تا
حدودى افزایش وزن داشته باشند؛ در این زمینه انتخــاب مــواد غذایى دارای کیفیت و
ارزش غذایى مطلوب و خوددارى از مصرف مواد غذایى پرکالرى، مورد تاکید است.

در
هنگام ارائه توصیه هاى تغذیه اى براى مادران باردار دچار اضافه وزن و چاق باید به
منابع غذایى در دسترس خانواده، عادات رفتار غذایى و شیوه زندگى آنان توجه شود. وزن گیرى مادر براى رشد و تکامل مطلوب جنین
ضرورى است.

نوزادانى
که مادرانشان در دوران باردارى وزنگیرى کافى نداشته اند، کم وزن به دنیا مى آیند.
خطر تولد نوزاد کم وزن در مادران لاغر، دو برابر بیشتر از مادران با وزن طبیعى است.
زنــان لاغــرى که قبل و حین بــاردارى از برنامه غذایى مطلوبى برخوردار نبوده اند،
با دریافــت ناکافى کالرى و مواد مغذى مواجه می شوند. این مادران اگر پس از زایمان
دچار فقر غذایى باشند، دچار کمخونى نیز مى شوند؛ بنابراین مداخلات تغذیه اى براى
بهبود وضع تغذیه مادران باردار لاغر ضرورى اســت./ف.نوروزی فرد

«میترا سلطانی»
کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی شیراز