هر ساله
به مناسبت بزرگداشت روز جهانی بدون دخانیات در تاریخ 31 ماه می، مطابق با 10 خرداد، اقدامات
هماهنگ و گسترده ای در سراسر جهان برای روشن سازی افکار عمومی در خصوص مضرات مصرف
دخانیات انجام می شود. این روز برای جلب توجه مردم نسبت به تأثیرات تنباکو بر سلامت انسان در نظر گرفته شده
است. در حال حاضر دخانیات منجر به مرگ و میر بالغ بر 6
میلیون نفر در سال شده و در کنار این معضل، حدود 600 هزار
مرگ غیرمستقیم تنها به دلیل استنشاق دود سیگار از افراد
سیگاری حاصل می شود. به طور متوسط افراد سیگاری بیش از 10
سال زودتر از افراد غیر سیگاری می میرند .بیش از 5 هزار
ماده شیمیایی موجود در دود سیگار وجود دارد که تمام این ترکیبات برای سلامتی مضر هستند.
تمام جایگزین های سیگار مانند قلیان، سیگار برگ، یا سیگارهای دست پیچ همگی خطرات
بهداشتی مرتبط با توتون و تنباکو را دارند. دست کم 69
ماده شیمیایی موجود در سیگار می تواند منجر به سرطان شود. سیگار برگ سطح بالاتری
از مواد سرطان زا و سموم را نسبت به سیگار معمولی در خود داشته و استنشاق دود ناشی
از قلیان نیز خطرناک تر از دود سیگار بوده و ترکیبات سمی و مونوکسید کربن بیشتری
نسبت به سیگار دارد.

آسیب های
ناشی از مصرف دخانیات     

سیستم
عصبی مرکزی:
یکی از مواد تشکیل دهنده دخانیات، نیکوتین است که به طور مستقیم روی مغز اثر می
گذارد و تاثیر آن بله سرعت آشکار می شود. این ماده، محرک سیستم عصبی مرکزی است و
اثرات زودگذر آن منجر به احساس انرژی بیشتر می شود. این اثر به سرعت فروکش کرده،
خستگی و کرختی جایگزین آن می شود. نیکوتین موجود در سیگار خطر ابتلا به آب مروارید
و ضعف بینایی را افزایش می دهد. همچنین  می
تواند حواس چشایی و بویایی را تضعیف کند. بنابراین فرد مصرف کننده سیگار کمتر از
مواد غذایی و طعم آنها لذت می برد.           

دستگاه
تنفسی:
هنگام استنشاق دود سیگار، به بافت ریه آسیب می رسد. با گذشت زمان ریه توانایی خود
را برای فیلتر کردن مواد شیمیایی مضر از دست می دهد. سیگاری ها بیشتر در معرض خطر
عفونت های تنفسی، سرماخوردگی و آنفلوآنزا هستند. برونشیت مزمن و آمفیزم نیز با
گذشت زمان به همراه بیماری انسدادی مزمن ریه خود را نشان خواهد داد. در درازمدت
سرطان ریه آخرین نتیجه مصرف سیگار خواهد بود. علاوه بر این کودکان والدین سیگاری،
بیشتر در معرض خس خس سینه، تنگی نفس و آسم هستند. عفونت های گوش و ذات الریه نیز
در این کودکان نیز شایع تر است.       

سیستم
قلب و عروق:
سیگار کشیدن کل سیستم قلبی عروقی را درگیر خود می کند. نیکوتین باعث افزایش قند
خون شده و پس از مدت کوتاهی احساس خستگی را ایجاد می کند. نیکوتین همچنین باعث سفت
شدن رگ های خونی و محدودیت جریان خون به قلب می شود. سیگار باعث کاهش سطح کلسترول
خوب و افزایش فشار خون شده و در نتیجه با افزایش و تجمع کلسترول بد، منجر به تصلب
شرائین می شود. سیگار همچنین خطر لخته شدن خون را افزایش می دهد. در درازمدت افراد
سیگاری بیشتر در معرض سرطان خون یا لوسمی هستند. به علاوه قرار گرفتن در معرض دود
دست دوم، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب و سکته مغزی را بالا می برد. سیگار کشیدن به قلب و سیستم گردش خون آسیب زده و خطر بیماری هایی مانند
حمله قلبی، سکته، بیماری عروقی محیطی، بیماری
های مغز و اعصاب را افزایش می دهد. مونوکسید کربن موجود در دود و نیکوتین هر دو بر قلب فشار
وارد کرده و باعث می شوند تا قلب سریع تر کار کند. سیگار کشیدن خطر حمله
قلبی را دو برابر می کند.

سیستم
تولید مثل:
سیگار با محدود کردن جریان خون، فرد را در معرض ناباروری قرار می دهد. زنانی که
سیگار می کشند، ممکن است یائسگی در سنین پایین تر را نسبت به دیگران تجربه کنند.
سیگار کشیدن خطر ابتلای یک زن به سرطان گردن رحم را نیز افزایش می دهد.
مصرف سیگار در مردان هم باعث سرطان پروستات می شود.  

فرایند
بارداری:
بانوان مصرف کننده سیگار بیشتر سقط جنین، مشکلات مربوط به جفت و زایمان زودرس را
تجربه می کنند. به علاوه احتمال تولد نوزاد با وزن کم در این گروه بیشتر است.
نوزادان متولد شده از مادران مصرف کننده سیگار بیشتر در معرض نقص های هنگام تولد و
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد هستند. عفونت گوش و حملات آسم نیز در این کودکان شایع است.
سیگار کشیدن می تواند موجب ناتوانی جنسی در مردان شود. همچنین
می تواند باعث آسیب رساندن به اسپرم ها شده و تعداد اسپرم ها را کاهش دهد. سیگار
کشیدن می تواند باروری بانوان را کاهش داده و ریسک ابتلا به سرطان رحم را افزایش دهد. بانوان
مصرف کننده سیگار کمتر قادر به خلاص شدن از عفونت HPV هستند، زیرا این
عفونت می تواند در مواردی منجر به سرطان شود. بی نظمی های قاعدگی، قطع قاعدگی، یائسگی یک یا دو سال زودتر و
افزایش خطر سرطان دهانه رحم در این گروه از بانوان دیده می شود.    

پوست،
مو و ناخن:
برخی از نشانه های واضح سیگار کشیدن شامل تغییر ساختار پوست است. سیگار باعث تغییر
رنگ پوست، چین و چروک و پیری زودرس می شود، به طوری که می تواند 10 تا 20 سال پوست
را زودتر پیر کرده و سه برابر چین و چروک ها را در اطراف چشم ها و دهان بیشتر کند. ناخن ها و پوست انگشتان دست نیز ممکن است در اثر م سیگار زرد شوند.

دهان و
دندان:
افراد سیگاری بیشتر در معرض مشکلات دهان و دندان هستند. مصرف دخانیات می تواند
منجر به التهاب لثه و آسیب به حس چشایی یا بیماری های پریودنتال
شود. این مشکلات منجر به از دست دادن دندان ها و بوی بد دهان می شود. سیگار کشیدن باعث مشکلاتی از قبیل تنفس بدبو و دندان های خراب شود. جدی
ترین آسیب ناشی از سیگار، افزایش خطر ابتلا به سرطان لب، زبان، گلو و مری است. بروز
لکه های زرد یا قهوه ای روی دندان ها نیز شایع است.                 

مقاومت
به انسولین:
مصرف سیگار سبب بروز مقاومت به انسولین می شود و فرد را بیشتر در معرض دیابت نوع
دو قرار می دهد.           

دستگاه
گوارش:
مصرف دخانیات منجر به کاهش اشتها، بروز تهوع و در نهایت ابتلا به زخم های گوارشی
می شود. 

تاثیر بر استخوان
ها: سیگار کشیدن می تواند باعث ضعیف شدن استخوان ها شود. به
ویژه بانوان باید مراقب باشند، زیرا بیشتر دچار پوکی استخوان می شوند.

تاثیر بر
معده: سیگاری ها شانس زیادی برای ابتلا به سرطان معده یا زخم معده دارند. سیگار کشیدن
یک عامل مهم برای ابتلا سرطان کبد است.

تاثیر بر
سیستم ایمنی: سیگار کشیدن سبب آسیب پذیری بیشتر در برابر
عفونت هایی نظیر ذات الریه، آنفولانزا، 
بیماری های شدیدتر و طولانی تر، سطح پایین آنتی اکسیدان های حفاظتی
مانند ویتامینC  در خون می شود.

عوارض کلی
سیگار

به یاد
داشته باشیم افراد سیگاری در معرض خطر ابتلا به بیماری های مرگبار قرار دارند؛
مانند سرطان ریه، دهان، بینی، حنجره، زبان، سینوس بینی، مری، گلو، پانکراس، مغز
استخوان، کلیه، گردن رحم، تخمدان، مثانه، روده و معده، برونشیت مزمن و بیماری
انسدادی ریه.

«مهناز
زادانی فرد»، کارشناس بهداشت عمومی دانشکده بهداشت شیراز

پایان خبر