در سن سه تا چهار سالگی، کنجکاوی جنسی کودکان آشکار می شود که باید تلاش کنیم
با فرزندمان به اندازه ای صمیمی باشیم که پرسش های جنسی را، نخستین بار از پدر و
مادر خود بپرسند.

اگر چه محتوا و شیوه پاسخ به پرسش های جنسی کودکان خردسال، با توجه به فرهنگ
آن کشور و جامعه متفاوت است، اما یک اصل مهم حاکم بر تمام جوامع، آن است که اصلی
ترین و مهمترین منبع اطلاعاتی این نوع پرسش های کودکان، خانواده است.

فرزند شما، بسیاری از چیزها را از دوست، فیلم، کتاب، اینترنت، مهدکودک و مدرسه
می آموزد اما وقتی نوبت به موضوع مهمی همچون مسایل جنسی می رسد، جای خالی پدر و
مادر در پاسخگویی به این نوع پرسش ها احساس می شود.

در سن سه تا چهار
سالگی اغلب مادران، نخستین افرادی هستند که با این پرسش ها مواجه می شوند. در سنین
بالاتر لازم است پاسخ دهنده، والد همجنس او باشد و اگر این شرایط فراهم نبود، فرد
جایگزین والد همجنس کودک باشد.

این صمیمیت یک
شبه ایجاد نمی شود و نیاز است با محبت به فرزند، اهمیت دادن به او، پیشرفت ها و
دغدغه هایش در طول ماه ها و سال ها شکل گیرد. برای برقراری چنین صمیمیتی، لازم است
برای کودکان از آغاز بچگی وقت بگذاریم و در دنیای او شریک باشیم.

از پاسخ دان به پرسش
های جنسی کودکانمان طفره نرویم و آنها را بدون پاسخ نگذاریم. اگر کودک احساس کند
که او را فریب می دهیم اعتمادش را از دست می دهد و ممکن است کنجکاوتر شود، پس بهتر
است کوتاه، دقیق و باصداقت پاسخ دهیم.

قرار نیست که با
تفسیر و توضیح مفصل به کودکمان آموزش دهیم، به طور مثال در پاسخ به این پرسش کودک چهار
ساله که «بچه، چطوری به دنیا میاد؟»، می گوییم«مامان میره بیمارستان، تیم پزشکی از
تو شکم مامان یک نوزاد بیرون می آورد».

نکته بسیار مهم
این است که در پاسخ به پرسش های جنسی، دست و پای خود را گم نکرده و برای این کار بهتر است از کودک بخواهیم یک بار
دیگر سوالش را بپرسد.

بسیاری از زمان
ها، پدر و مادرها شرم دارند این موضوعات را با فرزندان خود در میان بگذارند اما
این را بدانیم که این موارد، فرصت هایی هستند که می توانیم ارزش ها و باورهای خود
را به فرزندانمان منتقل کنیم.

آنها را به سادگی
از دست ندهیم. برخی زمان ها را برای انتقال آموزش ها دریابیم. از جمله در حمام
راجع به خصوصی بودن اندام های جنسی با کودک سه تا چهار ساله خود صحبت کنیم. البته
بهتر است ابتدا از نام اندام های جنسی شروع کنیم یا هنگام نگاه کردن فیلم ها، برای
نوجوان در مورد ارتباط سالم دختر و پسر صحبت کنیم یا هنگام ماشین سواری که تنها
هستیم و چهره مان رودر رو نیست و یا زمانی که حیوانات خانگی نر و ماده را با هم نگاه
می کنیم، زمان خوبی برای آغاز این نمونه گفتگوها با نوجوان است.

بسته به سن
کودکان، هم پرسش کودک و هم پاسخ آن، متفاوت می شود.

سه تا چهار سالگی
زمانی است که اغلب کودک در مورد اعضای بدنش و نام آنها کنجکاو می شود و نیاز نیست
بدون آنکه کودک از ما بپرسد، خودمان در طرح موضوعات جنسی پیشقدم شویم. هنگام سوال
کردن کودکان، ابتدا پاسخ را از خودشان بخواهیم تا به این شیوه، هم آمادگی بهتری
پیدا کرده و مطمئن شویم، منظورشان را متوجه شده ایم. مثلا بپرسیم «خودت چی فکر می کنی
عزیزم؟»

یادمان باشد، قرار
نیست همه اطلاعات را یک جا در اختیار کودک قرار دهیم. پاسخ پرسش ها، مفید و مختصر
باشد و اگر جایی پاسخ نادرست دادیم اقرار به اشتباه بکنیم.

در سن چهار تا
پنج سالگی، نشانه های شرم و حیا در کودک آشکار و پرسش های جنسی عمیق تر می شوند.
مثلا می پرسد «بچه از کجا بیرون می آید؟» یا ممکن است آلت تناسلی خود را لمس کند
یا به آلت تناسلی دیگر کودکان دست بزند که باید به او بگوییم «این اعضا مربوط به
بدن خودشان هستند و کسی حق ندارد به اعضای دیگران دست بزند» و به او بیاموزیم که نباید در جمع و
جلوی دیگران لباس هایش را بیرون آورد.

در سنین 6 تا 10
سالگی پرسش های کودک پیچیده تر می شود و به نوعی، به مفهوم جنسی دست می یابد؛ یکی
از مهمترین اموری که در این سن نیاز است مدنظر قرار گیرد، آموزش ارتباطات اجتماعی
صحیح به کودکان است که منجر به جامعه پذیری و رشد شخصیتی و هویتی کودک می شود.

آموزش مفاهیمی مانند
حیا، عفت، صبر و ارزش های اخلاقی در این سن از آسیب های روانی و اجتماعی در دوران
نوجوانی و جوانی پیشگیری می کند.

بین 9 تا 13
سالگی که کم کم زمان بلوغ دختران و کمی دیرتر زمان بلوغ پسران فرا می رسد، در مورد
عادات ماهانه برای دختران و انزال در خواب برای پسران توضیح دهیم.

اگر فرزند ما به
سن دبستانی رسیده و هنوز سوالی نپرسیده، به دلایلی همچون عدم رشد تکاملی مناسب، به
دست آوردن اطلاعات خود از منابع دیگر یا اشکال در رابطه کودک و والدین است./103

«لیلا قربانی» کارشناس سلامت روان گروه سلامت روانی، اجتماعی و
اعتیاد معاونت بهداشت دانشگاه