امروزه بیماری های قلبی عروقی از عمده ترین علل مرگ و میر در اکثر جوامع و کشورها محسوب می شوند. بیماری های قلبی عروقی به عنوان یکی از جدی ترین مشکلات مربوط به سلامت در اواخر قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم به شمار می آید.  

در ایران نیز مانند دیگر کشورهای در حال توسعه به دلیل گذر تغذیه ای و اپیدمیولوژی شیوع این بیماری ها و مرگ و میر ناشی از آن نیز در حال افزایش است. نتایج مطالعات متعدد انجام شده در ایران افزایش شیوع عوامل خطر بیماری های قلبی و عروقی از جمله اختلالات لیپیدی، دیابت، افزایش فشارخون، چاقی و افزایش تری گلیسرید را نشان می دهد.

فاکتورهای خطر متعددی برای آترواسکلروزیس وجود دارند، از جمله این فاکتورها ژنتیک، رژیم خوراکی، سبک زندگی، سطوح در گردش پلاسمایی کلسترول و لیپیدها و پاسخ های التهابی مزمن عروق هستند.

هایپرلیپیدمی از مشکلات شایع جامعه و از عوامل خطر اصلی بیماری های قلبی عروقی محسوب می شود که نه تنها به طور مستقیم بلکه به طور غیر مستقیم و از طریق تحریک تولید رادیکال های آزاد اکسیژن در پیشرفت پلاک های آترواسکلروزی و بیماری های قلبی عروقی کرونر قلب موثر است.

بنابراین پایین آوردن لیپیدهای خون نقش مهمی در کاهش بروز حوادث قلبی عروقی و افزایش طول عمر دارند.

فشار خون بالا نیز یک فاکتور خطر برای انفارکتوس میوکارد و سکته محسوب می شود. از طرفی التهاب و استرس اکسیداتیو نیز نقش اساسی در شروع و پیشرفت آترواسکلروزیس و بیماری های قلبی عروقی ایفا می کنند.

علاوه بر درمان های دارویی، نقش تغذیه و استفاده از میوه ها و سبزی ها با هدف درمان در کنترل هیپرلپیدمی و کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی به اثبات رسیده است.

مصرف بالای میوه ها و سبزی با کاهش خطر پاتولوژی بیماری قلبی عروقی و سرطان در ارتباط است. این خاصیت از طرفی به مواد مغذی آنتی اکسیدانی شناخته شده آن ها نسبت داده می شود که گونه های فعال اکسیژن دخیل در شروع و پیشرفت این بیماری های مزمن را غیرفعال می کند و از طرفی مرتبط با محتوای فنولیک آنها محسوب می شود.

پلی فنول های غیرمغذی مانند فلانوئیدها به مقادیر قابل توجهی در میوه ها و سبزی ها وجود دارد و نشان داده شده که اثرات آنتی اکسیدانی قوی در سیستم های شیمیایی دارند. هم مطالعات حیوانی و هم مطالعات بالینی اثرات سودمند خوراکی های غنی از پلی فنول ها مانند نوشیدنی میوه های رنگی، کاکائو و چای بر روی سلامت قلب و عروقی نشان داده اند.

یکی از میوه ها، توت سیاه است که به عنوان منبع غنی ترکیبات فعال زیستی از جمله فلانوئیدها (آنتوسیانین) برخی املاح (سدیم، پتاسیم، کلسیم، سلنیم، روی و فسفر) و ویتامین هایی از جمله (ویتامین A، ویتامین گروه B، ویتامین C , E) و اسیدهای فنولیک شناخته می شود.

توت سیاه، محتوای بالایی از فلانوئید آنتوسیانین دارد. این فلانوئید جایگاه مخصوصی در محتوی پلی فنولیک توت ها دارد. فلانوئیدهای توت با چندین مکانیسم می توانند بر سلامت قلب و عروق موثر باشند.

آنها ممکن است به عنوان آنتی اکسیدان، اکسیدان LDL را مهار کنند و ممکن است باعث کاهش التهاب مرتبط با آترواسکلروزیس شوند و همچنین انتقال معکوس کلسترول را از طریق کاهش کلسترول تام و کلسترول LDL تحت تاثیر قرار دهند.

شواهد نشان می دهد که اضافه کردن توت ها به رژیم می تواند به طور مثبتی بر روی فاکتورهای خطر سلامت قلبی عروقی از طریق مهار التهاب، پاکسازی رادیکال های آزاد، تعدیل متابولیسم ایکوزانوئید، بهبود عملکرد اندوتلیال، کاهش فشارخون، مهار تجمع پلاکتی و افزایش غلظت HDL اثر بگذارد.

بنابراین با توجه به اهمیت آنتی اکسیدانی ترکیبات فنولیک، به نظر می رسد اضافه کردن توت ها در رژیم خوراکی بتواند بر فاکتورهای خطر سلامت قلبی عروقی از جمله پروفایل لیپیدی، فشار خون و نشانگرهای التهابی اثر بگذارد.

" فاطمه شفیعی"  کارشناس ارشد تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز