نارسایی کلیه (CKD) یک
بیماری بی‌سر و صداست. کلیه ‌ها بسیار آهسته تخریب می‌شوند و از کار می‌افتند، در
حالی که بیمار از آن بی‌ خبر است و اغلب وقتی از آن باخبر می شوند و اقدام به
درمان می‌ کنند که در مراحل انتهایی بیماری قرار گرفته اند این افراد در بیشتر
مواقع با علایمی مانند ضعف، بی‌ حالی، خستگی مزمن، رنگ پریدگی، ورم دست ‌ها و پاها
یا پف آلود شدن دور چشم‌ ها و افزایش فشارخون به پزشک مراجعه می ‌کنند.

در این مواقع، پزشک آزمایش
خون و ادرار تجویز می کند و بالا بودن کراتین، اوره، پتاسیم و دفع پروتئین از
ادرار، بیمار را به انجام آزمایش‌های دیگری سوق می‌ دهد تا از کار افتادن کلیه ‌ها
به تایید برسد.

چه عواملی باعث بیماری
کلیه می ‌شوند؟

دیابت کنترل نشده و بالا
بودن فشارخون به ‌مدت طولانی، دو علت اصلی نارسایی کلیه هستند؛ البته عوامل به این
دو محدود نمی‌شود. چرا که مصرف بی ‌رویه مسکن ‌ها، برگشت ادرار به کلیه‌ ها (به
ویژه در کودکان)، انسداد مجرای ادرار و درمان نشدن به موقع آن(بر اثر وجود سنگ یا
افرادی که مثانه عصبی دارند)، عفونت‌ های خاص در گلو یا پوست (اگر به موقع درمان
نشوند) و موارد مشابه می توانند عامل ایجاد این بیماری باشند.

بسیاری از بیماران مبتلا
به نارسایی کلیوی بدون علامت هستند

از آنجا که بسیاری از
بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی بدون علامت هستند، برای تشخیص و تعیین طبقه بندی
بیماری باید میزان کراتینین سرم، آزمایش ادرار و بررسی دفع پروتیین ادرار انجام
شود. بررسی عملکرد کلیه با محاسبه GFR (Glomerular filtration rate) و بر
اساس سن، میزان کراتینین سرم و جنس و وزن فرد محاسبه می شود و از کار افتادگی کلیه
به پنج مرحله تقسیم می شود که بر اساس آن درمان صورت می گیرد.

تحقیقات نشان داده است
که در بیمارانی که کراتینین 5/1-5/2 دارند، مورتالیتی 50 درصد، در بیماران با کراتینین
بیشتر از 5/2 اما غیر وابسته به دیالیز، مورتالیتی 50-30 درصد و در بیماران تحت
دیالیز مزمن 15 درصد است.

درمان نارسایی های کلیوی

طیف درمان وسیع است و از
اقدامات دارویی و رژیم غذایی تا همودیالیز، دیالیز صفاقی و پیوند کلیه را در بر می
گیرد، بنابراین توصیه می شود برای پیشگیری از نارسایی کلیوی موارد زیر انجام شود:

- انجام منظم آزمایش کراتینین سرم، آزمایش ادرار و محاسبه GFR برای
تمامی افراد، به ویژه افراد در معرض خطر

- درمان و کنترل فشار خون در بیماران مبتلا به پرفشاری خون

- درمان و کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت

- درمان اختلال چربی های خون به ویژه کلسترول خون

- تغییر در شیوه زندگی مانند تغذیه مناسب، فعالیت بدنی کافی،
قطع مصرف دخانیات/ا.کشاورزی

«سارا جوادپور» کارشناس بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت
دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز