به دلیل اهمیت بالای بیماری
هاری، 28 سپتامبر مصادف با ششم
مهر هر سال، با هدف جلب حمایت و مشارکت تمامی اقشار جامعه و همچنین ایجاد تعهد و
هماهنگی در سازمان ‌ها، نهادهای دولتی و عمومی غیردولتی برای مقابله با بیماری
هاری، از سوی سازمان جهانی بهداشت، «روز جهانی هاری» نامگذاری شده است.

بیماری هاری یک بیماری
کشنده است که در اثر حمله ویروسی به سیستم عصبی ایجاد می شود.

ویروس هاری در بزاق
پنهان شده و اغلب با گاز گرفتن حیوان یا انسان آلوده به فرد سالم منتقل می شود.

راه دیگر انتقال، ریخته شدن
بزاق آلوده بر روی پوست مجروح، مخاط چشم، بینی و یا دهان، از راه لیس زدن پوست
مجروح یا صورت انسان، توسط حیوان آلوده است.

امروزه با پیشرفت علم و ساخت
واکسن، بیماری هاری قابل پیشگیری است.

باید بدانیم که تنها پستانداران
به بیماری هاری مبتلا شده و پرندگان، ماهی‌ ها، خزندگان و دوزیستان به این بیماری
مبتلا نمی شوند.

این بیماری به دلایل زیر
دارای اهمیت است:

1. میزان کشندگی بـــــــالا (100 درصد) به طوری که پس از ظهور
علایم بیماری چه در انسان و چه در حیوان، درمان پذیر نبوده و بیمار محکوم به مرگ
است.

2. افزایش روند موارد حیوان گزیدگی انسانی که در نتیجه، سالانه
هزینه های بسیاری صرف خرید سرم و واکسن ضدهاری برای درمان و پیشگیری می شود.

3. تلفات و خسارات بالای اقتصادی

در مورد بروز نشانه های هاری در حیوان، باید
به این نکته توجه داشت که 3 تا 10
روز پیش از بروز نشانه های بالینی در سگ و گربه، ویروس در بزاق حیوان موجود بوده و
می تواند بیماری را منتقل کند.

راه های سرایت بیماری

1 ـ اصلی ترین راه سرایت بیماری، گاز گرفتن به وسیله حیوانات
است؛ در مورد گربه و گربه سانان از راه پنجه کشیدن، انتقال بیماری انجام می شود،
زیرا گربه دایم مشغـــــــول لیسیدن پنجه هایش بوده و پنجه هایش آلوده به بزاق
است و در موقع پنجه کشیدن، می تواند ویروس را از راه خراش به انسان منتقل کند.

2 ـ بیماری هاری از راه پوست سالم قابل سرایت نیست، اما اگر
کوچکترین خراش یا زخمی در پوست وجود داشته باشد، قابل سرایت است.

3 ـ مخاط ها؛ سگ ها و گربه های به ظاهر سالم که در اواخر دوره
نهفتگی بیماری هاری هستند، می توانند ویروس را از راه لیسیدن مخاط لب، چشم و بینی
به صاحبان خود منتقل کنند.

4 ـ انتقال بیماری از راه دستگاه گوارش، هنوز گزارش نشده
است، اما باید از خوردن گوشت و دیگر فرآورده دام های مبتلا به هاری یا مشکوک به
هاری خودداری کرد.

اقدامات لازم پس از گاز گرفتگی

1. آرامش خود را حفظ کرده و در ساعات اولیه پس از گزش، لابه
لا و اعماق زخم را دست کم به مدت 15 تا 20 دقیقه با آب تمیز و صابون مورد شست و شو قرار دهید؛ این عمل
مهمترین قسمت پیشگیــــــری از هاری به حساب می آید و می توان ادعا کرد که بیش
از 50 درصد پیشگیری از
بیماری، مربوط به رعایت این موضوع است.

2. با استفاده از شیلنگ و فشار آب، باید کف صابون های باقیمانده
را از لابه لای زخم خارج کرد، زیرا باقیمانده صابون می تواند مواد ضدعفونی کننده
را بی اثر کند.

3. ضدعفونی کردن زخم با الکل یا محلول بتادین یا دیگر مواد
ضدعفونی کننده؛ زخم را هیچ وقت نباید پانسمان کرد، زیرا رشد ویروس هاری بر اثر
پانسمان، سریع تر می شود.

4. به نزدیک ترین مرکز درمان هاری مراجعه کرده و به توصیه هایی
که به شما می شود، به دقت عمل کنید.

5. در صورت امکان، حیوانی که شما را گاز گرفته، قلاده کرده یا
در اتاق یا انباری نگهداری کنید و اگر حیوان ولگرد است، بدون اینکه بار دیگر گاز
گرفته شوید، آن را به دام اندازید و اگر این امکان وجود ندارد، نوع، رنگ، اندازه،
ظاهر و دیگر نشانه های حیوان را به خاطر بسپارید تا قابل شناسایی باشد و بلافاصله
با اداره دامپزشکی شهرستان خود تماس بگیرید.

6. اگر مجبور به کشتن حیوان شوید،
بدون آسیب رساندن به سر حیوان، این کار را انجام دهید، چرا که برای تشخیص و آزمایش
ها، به سر حیوان نیاز است و پس از نمونه برداری از سوی مامور دامپزشکی، لاشه حیوان
را طبق دستور دامپزشکی دفن کنید، به گونه ای که دور از دسترس حیواناتی مانند سگ،
گربه، گورکن، روباه و دیگر گوشتخواران باشد.

برای کنترل بیماری هاری
چه کمکی می‌توانیم بکنیم؟

1. حیوانات خانگی جدید که خریداری کرده اید را پیش از ورود به
منزل، نزد دامپزشک برده تا از نظر بیماری های مشترک بین انسان و حیوان بررسی شده و
در صورت نیاز، واکسن مناسب به حیوان تزریق شود.

2. از در معرض تماس قرار گرفتن حیوان خانگی خود با دیگر حیوانات
جلوگیری کنید؛ گربه ‌ها را درون منزل نگه دارید و اجازه خروج از ساختمان بدون حضور
خود به آنها ندهید.

3. غذای حیوان خود را بیرون از منزل قرار ندهید، زیرا این کار
موجب جذب حیوانات وحشی و ولگرد می ‌شود.

4. حیوانات وحشی نباید به عنوان حیوان خانگی نگهداری شوند، زیرا
این کار نه تنها غیرقانونی است، بلکه این حیوانات امکان مبتلا کردن صاحبان خود و
دیگران به بیماری هاری را دارند.

5. حیوانات وحشی را از فاصله دور مشاهده کنید، حیوان وحشی هار
ممکن است، رام به نظر آید و نشانه های بیماری هاری را نداشته باشد، اما هرگز به آن
نزدیک نشوید.

6. به کودک خود بیاموزیم که «هرگز» به حیوانات ناآشنا نزدیک
نشود، حتی در مواردی که حیوان آرام به نظر می‌ رسد و در ظاهر، نشانه بیماری هاری
را ندارد.

7. در صورتی که احساس می‌کنید یک حیوان غیرمعمول به نظر می ‌رسد،
موضوع را به سازمان دامپزشکی اطلاع دهید.

8. اگر در مناطقی هستید که خفاش زیاد دارد، منزل خود را عایق
بندی کنید تا از ورود خفاش به خانه جلوگیری شود.

اگرچه مهمترین راه انتقال هاری به انسان، گاز
گرفتن حیوان هار است، اما از لمس و نوازش حیوان، اجازه لیس زدن پوست دست یا صورت
خود توسط حیوان، بوسیدن یا هر روش دیگر که امکان انتقال بیماری هاری را داشته
باشد، بپرهیزید.

«احمدرضا رضایی»؛ کارشناس بیماری های واگیر
معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز