علوم اعصاب یا neuroscience رشته ای است که به مطالعه عملکرد سیستم عصبی و اختلالات آن می پردازد و تاثیر سیستم عصبی بر عملکرد دیگر ارگان های بدن را نیز مورد بررسی قرار می دهد. این رشته دارای شاخه های مختلفی از جمله علوم اعصاب شناختی، علوم اعصاب سلولی مولکولی یا علوم اعصاب بالینی است.

در سال های اخیر، زمینه مطالعاتی جدیدی با عنوان علوم اعصاب سلامت(Health Neuroscience) مطرح شده که تمرکز آن بر بررسی تاثیر متقابل مغز و سلامت جسم بر یکدیگر است. امروزه برای اینکه فردی سالم تلقی شود، سلامت جسمی به تنهایی کافی نیست و فرد باید از لحاظ اجتماعی، شناختی و هیجانی نیز در وضعیت غیربیمار قرار داشته باشد. به عبارت دیگر، چنانچه شخصی از لحاظ جسمی سالم باشد، اما از لحاظ روابط اجتماعی دچار مشکل بوده و در تنهایی به سر ببرد، از سلامتی کامل برخوردار نیست؛ همچنین فردی که دچار اضطراب است و یا شخصی که در تصمیم‌گیری دچار مشکل است، سالم تلقی نمی‌شود.

با توجه به ارتباط جنبه ‌های مختلف سلامت با یکدیگر و عدم امکان تفکیک آنها، هدف اصلی علوم اعصاب سلامت این است که ارتباط بین جنبه های مختلف سلامت مغز و سلامت جسم را مورد بررسی قرار دهد. از جمله مطالعات علوم اعصاب در حوزه سلامت می توان به بررسی تاثیر بیماری‌ های مختلف سیستم عصبی بر سلامت روانی اجتماعی افراد، تاثیر فعالیت فیزیکی بر ساختار و عملکرد مغز، تاثیر مصرف یک ماده مغذی و یا ماده غذایی خاص نظیر fast food به مدت طولانی بر عملکرد مغز اشاره کرد.

در این زمینه پرسش های بسیاری نظیر میزان تاثیر استرس و اضطراب بر فرهنگ جامعه و نیز اثر بیماری‌های تکاملی کودکان بر روابط اجتماعی آنان در روابط اجتماعی دوران بزرگسالی مطرح می‌شود و به طور خلاصه، می‌توان گفت که سلامتی به معنای واقعی زمانی به وقوع می‌پیوندد که فرد بیماری جسمی نداشته باشد و احساس خوبی از زندگی داشته باشد. دست اندرکاران علوم اعصاب نیز برای کاهش بیماری و احساس آن در جامعه و ایجاد احساس خوب در زندگی در افراد جامعه تلاش می‌کنند.

دکتر «هادی علیقلی»؛ عضو هیات علمی و مدیرگروه علوم اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز