جنیــن از زمان تشکیل، رشد بسیـار سریعی دارد و وزن او از یک گرم در 8 هفتگی به 3200 گرم در هفته 40 بارداری می رسد. جنین برای چنین رشدی، احتیاج به انواع مواد مغذی دارد که باید از طریق تغذیه صحیح مادر تامین شود.

سوء تغذیه طولانی در دوران پیش از بارداری و بارداری، می تواند باعث سوء تغذیه جنین شود و در نتیجه ممکن است وزن نوزاد هنگام تولد از کمترین میزان قابل قبول (2500 گرم)، کمتر باشد. با وجود این، داشتن رژیم مخصوص و جداگانه برای زنان باردار لازم نیست.

مادران باردار می توانند از غذای خانواده به مقدار کمی بیشتر از برخی گروه های غذایی نسبت به دوران قبل از بارداری مصرف کنند.

در صورتی که مادر غذای کافی و مناسب دریافت کند، روند وزن گیری او در دوران بارداری مطلوب خواهد بود که افزایش اشتهای مادر در این دوران، راهنمای خوبی است.

رژیم غذایی مناسب برای دوران بارداری

تغذیه مادر باردار باید متعادل و متنوع باشد و از کم خوری و پرخوری پرهیز کند. مطلب مهم این است که لازم است زن باردار بیش از زمانی که حامله نبوده، مواد غذایی دریافت کند. توصیه های زیر در این مورد مفید  است:

• مادران باردار باید روزانه 3 تا 4 واحد از گروه شیر و لبنیات، 3 واحد از گروه گوشت و حبوبات، تخم مرغ و مغزها، 3 تا 4 واحد از  میوه ها و 4 تا 5 واحد از گروه سبزی و حدود 7 تا 11 واحد از گروه نان و غلات مصرف کنند.
• مصرف غلات سبوس دار مانند نان سنگک و مخلوطی از غلات و حبوبات (عدس پلو، لوبیا پلو) مفیدتر است.
• مقدار مناسب مایعات در این دوران 6 تا 8 لیوان است.
• مادران باردار باید از نمک یددار و به مقدار کم استفاده کنند و از مصرف بی رویه غذاهای شور مانند انواع شورها (خیارشور، آجیل شور) و نمک زیاد پرهیز کنند.
• مادر باردار به محض اطلاع از بارداری تا انتهای بارداری، باید یک عدد قرص اسید فولیک مصرف کند.
• از پایان ماه 4 بارداری تا زمان زایمان، یک عدد کپسول مولتی ویتامین ساده یا مولتی ویتامین مینرال لازم است مصرف شود. اگر کپسول مولتی ویتامین حاوی اسید فولیک باشد، باید مصرف قرص اسید فولیک را قطع کرد.
• مادران باردار باید از پایان ماه چهارم (انتهای هفته 21) بارداری تا 3 ماه پس از زایمان، روزانه یک عدد قرص آهن مصرف کند. لازم به ذکر است اگر مصرف قرص آهن سبب ایجاد دل درد، تهوع، استفراغ و یا سایر حالات عدم تحمل برای مادر شود، بهتر است قرص همراه با ناهار یا شام میل شود، تا از ایجاد این عوارض جلوگیری شود. در هر حال هیچ گاه نباید مصرف قرص آهن را قطع کرد، زیرا بعد از گذشت چند روز، اغلب این عوارض برطرف می شود.

چند توصیه مهم

• برای اینکه معلوم شود مادر باردار وزن گیری کافی داشته است، باید طبق برنامه زمان بندی شده برای اندازه گیری وزن به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کند. در حین این مراجعه ها نیز لازم است فشارخون مادر اندازه گیری می شود.
• قدم زدن و استفاده از هوای آزاد و نور مستقیم آفتاب به مدت دست کم 10 دقیقه در طول روز (نه از پشت شیشه) برای سلامت مادر و جنین لازم است.
• استفاده از دارو بدون تجویز پزشک در دوران بارداری زیان آور و خطرناک است.
• افزایش بیش از حد یا ناکافی وزن، لکه بینی، ورم دست و پا، سردرد، سرگیجه، افزایش فشارخون و یا تاری دید از مسائلی است که باید هر چه زودتر با مراجعه به پزشک، پیگیری شود.

«سکینه ابراهیمی»، کارشناس واحد بهبود تغذیه شبکه بهداشت و درمان شهرستان مهر