در حال حاضر با افزایش امید به زندگی، کاهش باروری و کاهش
مرگ و میر جمعیت سالمندان در حال افزایش است.

یکی از مشکلات شایع که سلامت انسان ها را از جنبه های
مختلفی تهدید می کند؛ آلودگی هواست؛ شناسایی گروه های حساسی که آلودگی هوا آنها را
بیشتر تهدید می کند، می تواند سبب شود تا سیاستگذاری سلامت با اهداف مشخص‏تری
انجام و به صورت جدی‏ تری اجرا شود. چرا که اثرات بهداشتی ناشی از تغییرات
اقلیمی و آلودگی هوا، هزینه های فراوانی را به جامعه تحمیل می کند.

اگرچه همه افراد در معرض آن قرار می گیرند، اما زندگی
افراد سالمند به میزان بیشتری تحت تاثیر آن قرار می گیرد. سالمندان به دلیل
عواملی مانند شیوع بالای بیماری های مزمن، کاهش مکانیسم ‌های حفاظتی فیزیولوژیکی و
انزوای اجتماعی، در برابر اثرات نامطلوب بهداشتی تغییرات اقلیمی، دگرگونی ‏های
ناگهانی دمای محیط و آلودگی هوا آسیب پذیر هستند.

از سال های اول قرن 21 برای کاهش اثرات بهداشتی ناشی
از آلودگی هوا، سیاستگذاری بهداشتی در عرصه عمومی در برخی مناطق دنیا توسعه
شتابانی یافته است. این برنامه ها به سالمندان اقداماتی را که می توان
برای کاهش قرار گرفتن در معرض غلظت بالای آلاینده های هوای محیط انجام
داد، آموزش می دهد. خطر سقوط بسته به آب و هوا یا فصل، به دلیل سطوح لغزنده
(از برف یا باران)، کاهش دید (از مه)، یا حتی ناهمواری در حرکات (دمای پایین)
افزایش می یابد.

آلاینده های زیادی وجود دارد که از عوامل اصلی بیماری در
انسان محسوب می شود. در این میان، ذرات معلق (PM)، ذرات با قطر متغیر اما بسیار کم، از طریق استنشاق به سیستم
تنفسی نفوذ می کند و باعث بیماری های تنفسی و قلبی عروقی، اختلالات عملکرد سیستم
عصبی، باروری، مرکزی و سرطان می شود. میل ترکیبی مونوکسید کربن به هموگلوبین
بسیار بیشتر از اکسیژن است؛ به دلیل از دست دادن اکسیژن در نتیجه اتصال مونوکسید
کربن، هیپوکسی، ایسکمی و بیماری های قلبی عروقی مشاهده می شود.

مطالعات متعددی اثر تعدیل رخدادهای گرد و غبار در رابطه با
قرار گرفتن در معرض ذرات معلق(PM)
و مرگ و میر را به ویژه در جمعیت سالمندان شهرنشین گزارش کرده است.

تغییرات اقلیمی و آلودگی هوای محیط ممکن است سالمندان را
از انجام فعالیت‌های بدنی منظم از طریق مکانیسم‌های مختلفی منصرف کند.

نخست اینکه آلودگی هوا باعث کاهش عملکرد ریه، افزایش فشار
خون و سایر علائم قلبی عروقی و تنفسی می شود که منجر به اختلال در ظرفیت و
عملکرد ورزشی می شود.

دوم، آلودگی هوای قابل مشاهده، می تواند سالمند را از
انجام فعالیت های خارج از منزل منصرف کند. افراد در معرض خطر نظیر سالمندان، با
افزایش غلظت ذرات معلق، از بیرون رفتن اجتناب می کنند و ملاقات با همسایگان و
دوستان و تعاملات اجتماعی را کاهش می دهند. این مسئله می تواند منجر به افزایش حس
انزوا، افسردگی و اضطراب در این افراد شود. /ف. برزگری

دکتر «عبدالرحیم اسداللهی»، دکترای
تخصصی سالمندان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز