اکثر افرادی که ازدواج می‌کنند تصمیم به فرزندآوری دارند؛ چندین سال پیش داشتن خانواده بزرگ رایج بود و این امر به‌عنوان یک مزیت مهم تلقی می‌شد، اما امروزه بسیاری از زوجین تمایل دارند تنها یک فرزند داشته باشند و یا اینکه بچه‌دار نشوند. اکنون این سوال مطرح می‌شود مزایا و معایب تک فرزندی چیست و آیا تک فرزندی می تواند به او آسیب برساند؟

• توقعات خانواده

زمانی که پدر و مادر تمام سرمایه گذاری مادی، معنوی و عاطفی خود را روی یک فرزند داشته باشند، انتظار دارند آن فرزند هم تمام زندگی خود را وقف آنها کند و خودش نیز هیچ خطا و اشتباهی نداشته باشد، در حالی که هیچ انسانی نمی تواند کامل باشد و بار یک خانواده را در آینده بر دوش بکشد.

• آسیب های حمایتی تک فرزندها در آینده آنها

یکی از مهمترین اشکالاتی که در تک فرزندی وجود دارد مربوط به گذر زمان و بزرگ شدن تک فرزندها است، اینکه تک فرزندها اغلب در کودکی دارای پدر، مادر، پدربزرگ و مادربزرگ هستند، اما زمانی که بزرگ می شوند می بایست از این افراد به تنهایی مراقبت کنند، در حالی که ممکن است ازدواج هم کرده باشند و پدر و مادر همسر نیز بدان ها اضافه شده باشد و این موضوع شرایط دشواری را برای فرد فراهم می کند.

• مهارت های تک فرزندها

طبق نظر برخی روانشناسان، اغلب تک فرزندها مهارت های کمتری فرا می گیرند یا دیرتر به برخی مهارت ها می رسند، چرا که احساس نیاز به برخی توانایی ها را پیدا نمی کنند؛ اما در خانواده های چند فرزند، فرزندان از دیگران یاد می گیرند و توجه پدر و مادر از یک نفر برداشته می شود و فرزند مجبور است کارهایش را خودش انجام دهد.

همچنین فرزندان در حضور بچه های دیگر تشویق به انجام کارهای خود می شوند و رقابت بین آنها به وجود می آید؛ بنابراین در خانواده های پر جمعیت، افراد در کنار هم رشد می کنند و در رقابت با هم انگیزه حرکت و رشد پیدا می کنند؛ در حالی که بچه های تک فرزند چنین احساسی را تجربه نمی کنند و اگر مهارتی هم داشته باشند، انگیزه انجام کمتری پیدا می کنند.

• بلوغ زودرس

تک فرزندها اغلب تنها با پدر و مادر خود در ارتباط هستند و یکی از عوامل بلوغ زودرس، ارتباط فرزندان با افراد بزرگتر است. بلوغ های زود هنگام آسیب هایی را به دنبال دارد؛ در خانواده های چند فرزند، فرزندان در دوران کودکی خود هستند، اما در خانواده های تک فرزند کودک همواره به کارهای پدر و مادر نگاه می کند و رفتارهای بزرگترها باعث بلوغ زودرس می شود.

• کاهش حمایتگری

در خانواده های چند فرزند، حمایتگری و همیاری فرزندان از هم زیاد است، فرزندان تنها نمی شوند و در زمینه های عاطفی و حتی مالی، حامی یکدیگر می مانند؛ امادر خانواده های تک فرزند، فرزندان از این حمایت برخوردار نیستند.

«آزاده رضایی»، کارشناس سلامت خانواده و جمعیت مرکز بهداشت شهدای انقلاب