با ورود فصل سرما و افزایش شیوع بیماری‌های تنفسی، استفاده از ترکیبات طبیعی با اثرات تقویت‌کننده سیستم ایمنی مانند زنجبیل، مورد توجه قرار می‌گیرد. 

زنجبیل با نام علمی Zingiber officinale Roscoe حاوی ترکیبات فعال زیستی مانند «جینجرول»، «شوگائول» و «زینجرون» است که اثرات ضد التهابی، آنتی‌اکسیدانی و حتی ضد ویروسی دارند؛ این ترکیبات می‌توانند پاسخ ایمنی بدن را تقویت کرده و التهابات مسیرهای تنفسی را کاهش دهند.

مطالعات بالینی و آزمایشگاهی نشان می‌دهد زنجبیل می‌تواند تولید سایتوکاین‌های التهابی را متعادل کند و مقاومت طبیعی بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا بهبود بخشد.

مصرف زنجبیل در فصل سرما، به ویژه به صورت دمنوش یا عصاره، می‌تواند در پیشگیری از سرماخوردگی‌های خفیف و کاهش علائم آنها مؤثر باشد، با این حال، این ترکیب برای همه افراد مناسب نیست.

هشدارهای دارویی و محدودیت‌ها

افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مانند زخم معده یا ریفلاکس، ممکن است با مصرف زنجبیل دچار تحریک معده، سوزش یا حالت تهوع شوند؛ افراد با اختلالات خونریزی یا کسانی که داروهای ضد انعقاد وارفارین مصرف می‌کنند، باید در مصرف این گیاه دارویی به صورت درمان خانگی و در همراهی با داروهای معمول خود احتیاط کنند، زیرا زنجبیل ممکن است اثر ضد انعقادی این داروها را تشدید کند؛ اگرچه از زنجبیل فراورده دارویی برای کاهش تهوع بارداری ساخته شده، با این حال مصرف زنجبیل در دوران بارداری و شیردهی باید زیر نظر پزشک یا داروساز باشد.

تداخلات دارویی

زنجبیل ممکن است با برخی داروها از جمله داروهای ضد انعقاد و ضد پلاکتی، داروهای دیابت و کنترل قند خون (ممکن است اثر آنها را تقویت کند) و داروهای فشار خون که باعث کاهش فشار می‌شوند، تداخل داشته باشد، بنابراین، پیش از مصرف منظم زنجبیل همراه با داروهای شیمیایی، مشورت با داروساز ضروری است.

توصیه علمی

زنجبیل یک ابزار طبیعی با اثرات دارویی مشخص است، اما مصرف آن باید علمی و محدود به دوز مناسب باشد؛آموزش خانواده‌ها درباره اثرات، هشدارها و تداخلات آن، نقش مهمی در استفاده ایمن و موثر از این گیاه دارویی دارد؛ این اطلاعات به بیماران کمک می‌کند تا نه تنها از مزایای آن بهره‌مند شوند، بلکه از عوارض احتمالی پیشگیری کنند.  

دکتر «محمد مهدی زرشناس» داروساز و عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز