گاز مونوکسیدکربن، گازی بی رنگ و بی بو است که بر اثر احتراق سوخت های فسیلی از قبیل گاز، بنزین و گازوئیل و ... حاصل می شود.

مسمومیت با منوکسیدکربن می تواند طیف وسیعی از علائم را شامل شود که در بیماری های مختلفی دیده می شود؛ متأسفانه بسیاری از این علائم شبیه به علائم سرماخوردگی است و بیشتر افراد فکر می کنند به دلیل سردی هوا دچار سرماخوردگی شده اند و سعی در خوابیدن می کنند.

ابتلای تمام افراد خانواد به علائمی شبیه به آنفلوآنزا، بروز مسمومیت در افراد را نشان می دهد.

نشانه های مسمومیت با گاز منوکسیدکربن

سردرد، سرگیجه و بی قراری، ضعف جسمانی و کاهش قدرت عضلانی، خستگی و خواب آلودگی شدید، خمیازه کشیدن بیش از حد، تهوع و استفراغ، کاهش دید، کبودی دست، دور لب ها و نوک انگشتان؛ از علائم پایانی مسمومیت با گاز مونوکسید کربن به شمار می روند که در نهایت فرد دچار تنگی نفس شده و فوت می کند.

اصول ایمنی و پیشگیری از گازگرفتگی و مسمومیت با منوکسیدکربن

• استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد در پیشگیری از این مسمومیت از اهمیت بالایی برخوردار است. بخاری های بدون دودکش به هیچ عنوان از تولید گاز مونوکسیدکربن جلوگیری نمی کند.

• کنترل انسداد منافذ مسیر دودکش قبل از راه اندازی بخاری، بهترین راه پیشگیری از بروز حوادث مسمومیت به شمار می رود. داغ بودن دودکش بخاری را مرتباً چک کنید. اگر لوله دودکش بخاری سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است؛ در این صورت باید صمن رفع نقص، به طور موقت با بازگذاشتن قسمتی از در یا پنجره در هوای محیط تهویه ایجاد نمایید.
• رنگ شعله بخاری و وسایل پخت و پز باید آبی باشد و چنانچه رنگ شعله قرمز، زرد و یا نارنجی باشد حتماً نقص در سوخت رسانی و کمبود اکسیژن در محیط است که سریعاً باید تعمیر و سوخت رسانی شود.
• در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه نباید تمامی روزنه های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود.

• از نصب آبگرمکن در حمام، روشن کردن شعله های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگهداشتن محیط داخل خانه، استفاده از پیک نیک در خودرو و چادرهای مسافرتی، جداً خودداری کنید.

• انتهای دودکش ها باید حداقل یک متر از سطح بام و حداقل یک متر از دیوار جانبی بام فاصله داشته و دارای کلاهک مخصوص به شکل (H) باشد. از به کار بردن وسایل گرمایشی بدون نصب دودکش و یا دارای نقص در دودکش جداً خودداری کنید.

• هیچگاه از کباب پز یا منقل درون خانه، گاراژ یا محوطه بسته استفاده نکنید.

• هیچگاه از چراغ یا بخاری نفتی یا گازی که فاقد دودکش است، درون خانه به خصوص هنگام خواب استفاده نکنید.

اقدامات اولیه در مسمومیت با گاز منوکسید کربن:

1. فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنید.
2. لباس های تنگ، کمربند و یقه پیراهن فرد مسموم را باز کنید.
3. راه های هوایی و وضعیت تنفس فرد را بررسی کنید و در صورت لزوم شروع به احیاء قلبی ـ ریوی (CPR) کنید.
4. تماس فوری با اورژانس 115 یا انتقال مصدوم به مراکز درمانی جهت تجویز اکسیژن و داروهای مورد نیاز

دکتر «جواد رستمی»؛ کارشناس مسوول کمیته تجویز و مصرف منطقی دارو معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز