دیابت یک بیماری متابولیک است که با قند خون بالا مشخص می شود و به دسته های مختلف دیابت نوع یک، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری طبقه بندی شده و دیابت به عنوان یکی از جدی ترین و خطرناک ترین بیماری های مزمن در دنیای امروز مطرح شده است.

دیابت نوع یک بیشتر در کودکان و نوجوانان اتفاق می افتد. دیابت نوع دو شایع ترین نوع دیابت است که اغلب در بزرگسالان اتفاق می افتد. دیابت بارداری در سه ماه آخر دوره بارداری ایجاد می­­شود و در اکثر مواقع پس از تولد نوزاد برطرف می­شود. دیابت نوع دو اغلب با مقاومت به انسولین شروع می­شود. این وضعیتی است که در آن سلول ها به طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی­دهند. در نتیجه، بدن به انسولین بیشتری برای کمک به ورود گلوکز به سلول ها نیاز دارد. در ابتدا، بدن انسولین بیشتری تولید می­کند تا سلول ها را وادار به واکنش کند. اما با گذشت زمان، بدن نمی تواند انسولین کافی بسازد و سطح گلوکز خون افزایش می­یابد.

کنترل ضعیف و ناکافی قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، یک مشکل عمده بهداشت عمومی و عامل خطر اصلی برای ایجاد عوارض دیابت است که می­تواند منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، کوری و نارسایی کلیه شود.

چگونه از عوارض دیابت پیشگیری کنیم؟

با مدیریت موثر دیابت می­توان از عوارض ناشی از دیابت پیشگیری کرد. مدیریت دیابت می­تواند برای بیماران طاقت فرسا باشد، به ویژه زمانی که نیاز است سطح قندخون را ثابت نگه داشت. خودمراقبتی فرآیندی است که از سوی بیمار برای کمک به پیشگیری و به تاخیر انداختن عوارض کوتاه مدت و بلند مدت دیابت انجام می شود. در واقع توانایی فرد برای کنترل روانی اجتماعی، مدیریت مصرف دارو، اصلاح سبک زندگی و توانایی مراقبت از خود و انجام فعالیت های ضروری برای دستیابی، حفظ یا تایید سلامت ایده آل را شامل می شود.

خودمراقبتی در بیماران مبتلا به دیابت

• قند خون خود را در منزل اندازه گیری کنید. اندازه گیری قندخون به شما می گوید که رژیم غذایی، ورزش و داروهای شما چقدر خوب کار می کنند.
• مدیریت وزن و داشتن یک رژیم غذایی متعادل مهم است. مطمئن شوید که می دانید چگونه یک وعده غذایی متعادل با پروتئین و فیبر داشته باشید.
• تا حد امکان از غذاهای سالم و تازه استفاده کنید.
• در یک وعده غذایی زیاد غذا نخورید. این کمک می کند تا قند خون خود را در محدوده خوبی نگه دارید.
• هر روز 30 تا 60 دقیقه پیاده روی، دویدن یا دوچرخه سواری را امتحان کنید. فعالیتی را انتخاب کنید که از آن لذت می­برید و به احتمال زیاد به آن ادامه می دهید.
• در صورت کاهش بیش از حد قند خون، غذا یا آب میوه همراه داشته باشید.
• آب اضافی بنوشید.
• داروهای خوراکی یا انسولین طبق دستور پزشک مصرف شد.
• برای بررسی های دوره ای، هر سه ماه یا هر چند وقت یک بار به پزشک مراجعه کنید.

دکتر «لیلا قهرمانی»، دکترای تخصصی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشکده بهداشت