کودکان هر یک از زمان تولد، منحصر به فرد هستند و این تفاوت بین کودکان بر روی نحوه یادگیری آنها موثر است. تجربیاتی که کودک در طی سال های نخست عمرش با خانواده و سایر مراقبان خود دارد؛ اثر فراوانی بر رفتار آن کودک در زمان بزرگسالی دارد. اکثر یادگیری کودکان در سنین ابتدایی عمر اتفاق می افتد.

قبل از تولد و طی دو سال آغاز عمر، مغز بیشترین سرعت تکامل خود را دارد. تغذیه و بهداشت مناسب، به ویژه در این زمان بسیار اهمیت دارد. شیر مادر نقش ویژه ای در تکامل مغز بازی می کند. از سوی دیگر، شیر مادر به کودک خردسال کمک می کند تا با دوری از بیماری ها قوی شده و به کشف و یادگیری بپردازد.

در زمان تولد، کودکان قادر به دیدن و شنیدن هستند. کودکان علاوه بر تغذیه مناسب، از همان اوایل زندگی نیازمند فرصت هایی هستند که از گوش ها و چشم های خود استفاده کنند.

همچنین کودکان برای تکامل مغزشان نیازمند حرکت، داشتن اشیایی برای لمس و کشف و بازی با دیگران هستند. همچنین کودکان به عشق و محبت نیاز دارند. تمامی این تجربیات به مغز کمک می کند تا تکامل یابد.

پرسشنامه های تکامل برای چه کودکانی و در چه سنی تکمیل می شود؟

• تمامی کودکان نیاز به بررسی از نظر تکامل دارند.
• سن معمول تکمیل پرسشنامه های تکامل، 6 ماهگی، 12 ماهگی، 24 ماهگی، 36 ماهگی و 60 ماهگی است. این سنین منطبق با سنینی است که کودکان برای دریافت مراقبت‌های رایج یا واکسیناسیون به مراکز خدمات جامع سلامت/ پایگاه سلامت /خانه بهداشت مراجعه می کنند.  
•  کودکانی که نارس یا زودتر از موعد (37 هفته بارداری و کمتر) به دنیا آمده اند، بیشتر در معرض اختلالات تکاملی هستند؛ بنابراین برای این کودکان، زودتر و از سنین پایین تر (شروع از 2 ماهگی)، پرسشنامه های تکامل تکمیل می شود.

با توجه به نتیجه پرسشنامه غربالگری، چنانچه نیاز به ارزیابی بیشتر کودک باشد، برای انجام تست های تشخیصی به کارشناس تکامل در مراکز جامع تکامل کودکان در کلینیک فوق تخصصی حضرت امام رضا(ع) و کلینیک تخصصی بانو پروین دالکی (بیمارستان قطب الدین قدیم) ارجاع می شود. در این دو مرکز پس از معاینه پزشک، تکامل کودکان و در صورت نیاز خدمات پاراکلینیک و توانبخشی (کاردرمانی و گفتار درمانی) در همان مراکز انجام می شود.

تاخیر یا اختلال تکاملی می تواند زمینه ساز بروز انواع و درجات مختلفی از معلولیت های حرکتی، ذهنی، گفتاری، شنوایی و بینایی شود. غربالگری صحیح تکامل در کودکان زیر پنج سال، موجب شناسایی به موقع کودکان دچار روند تکاملی غیرطبیعی و انجام مداخله به موقع در مسیر اصلاح یا کاهش مشکلات این کودکان و افزایش ارتقای سطح سلامت و بهره هوشی کودک (IQ)، می شود و از بروز معلولیت در کودک، و تحمیل بار مالی و روانی به خانواده و جامعه پیشگیری می شود.

نشانی مرکز جامع تکامل کودکان  شماره یک:  شیراز، میدان نمازی، کلینیک فوق تخصصی حضرت امام رضا(ع)، طبقه دوم

آدرس مرکز جامع تکامل کودکان شماره دو: شیراز، خیابان فخرآباد، کلینیک تخصصی بانو پروین دالکی

«منصوره زمانی لاری»، کارشناس تکامل کودکان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز