در دو بخش پیشین این مطلب، ضمن تعریف اختلال ناخن جویدن و عوارض جسمی و روانی این اختلال، علت های بروز آن از جمله استرس، ژنتیک و جلب محبت کردن کودکان، مورد بررسی قرار گرفت. در این مطلب به روش های درمان این اختلال می پردازیم.

راهکارهایی برای درمان ناخن جویدن کودکان

برخی از والدین زیاد نگران ناخن جویدن کودک خود نیستند یا آن را عادت گذرا می دانند. آنها بهترین رویکرد را نادیده گرفتن می دانند و سعی می کنند از هیچ اخطار نابه جایی برای کودک خود استفاده نکنند. زیرا می دانند پاسخ نامناسب دادن باعث لجبازی و یا بدتر شدن اوضاع می شود. اما برخی از والدین نمی توانند به راحتی از کنار این موضوع گذشته و نادیده بگیرند. آنها دائم کودک خود را سرزنش و یا تنبیه می کنند. باید گفت هیچکدام از این رفتارها هنگام مواجهه با ناخن جویدن کودکان درست و مناسب نیست.

با کودک حرف بزنید

موثرترین و بهترین روش برای درمان این اختلال، گفت و گو با کودک است. والدین شرایطی فراهم کنند که کودک احساس امنیت کند و مشکل درونی خود را از قبیل استرس ها، ترس ها و نگرانی ها بیان کند.

توجه به اضطراب و استرس کودک و کاهش آنها

اگر می بینید که کودک نوپایتان ناخن می جود، سعی کنید این موضوع را بررسی کنید که آیا کودک شما تجربه استرس و اضطراب زیاد را داشته است یا خیر؟ به کودک خود کمک کنید تا از راه های بهتری مانند فعالیت های بدنی، نقاشی کردن و موسیقی برای رفع استرس و کاهش آن استفاده کند.

از سرزنش کردن استفاده نکنید

هرگز فرزند خود را به خاطر ناخن جویدن سرزنش و یا تنبیه نکنید. این کار نه تنها باعث ناپدید شدن این رفتار نمی شود، بلکه حواس فرزندتان را به سمت عادت زشت خود می کشاند. در عوض سعی کنید حواسش را پرت کنید. او را به بازی هایی که دوست دارد سرگرم کنید و به هر نحوی سعی کنید حواس او را از جویدن ناخن پرت کنید.

از پاداش استفاده کنید

شما می توانید یک پوستر و یا نمودار را به دیوار اتاق فرزندتان نصب کنید. هر روزی که فرزندتان ناخن هایش را نمی جود برای او یک ستاره بزنید. برای فرزندتان یک قانون مشخص کنید. به عنوان مثال اینکه اگر تعداد ستاره ها به 10 عدد برسد، برایش جایزه خوبی خواهید گرفت. اگر فرزندتان نمی تواند یک روز کامل را بدون ناخن جویدن سپری کند و اذیت می شود، می توانید روز را به بخش های کوچکتری مانند قبل از صبحانه، در طول شام و موارد مشابه تقسیم کنید. البته حواستان باشد که این کار شما باعث نشود فرزندتان شخصیت شرطی بگیرد و همیشه برای انجام هر کاری از شما جایزه و پاداش بخواهد.

ناخن های کودکتان را کوتاه کنید

اجازه ندهید ناخن های کودکتان بزرگ شود تا او بتواند عادت ناخن جویدن خود را تکرار کند. کوتاه کردن ناخن های کودک، سطح زیر ناخن ها را کاهش می دهد. این کار علاوه بر اینکه ناخن جویدن را کاهش می دهد باعث می شود آلودگی، کثیفی و باکتری کمتری زیر ناخن ها جمع شده و وارد دهان فرزندتان شود. همیشه یک ناخن گیر کوچک در دسترس خود داشته باشید و برای مدتی حواستان باشد که ناخن های کودکتان بلند نشود. این کار باعث می شود تا عادت ناخن جویدن به مرور از ذهن فرزندتان پاک شود.

جایگزین مناسبی پیدا کنید

به دنبال جایگزین مناسبی باشید که فرزندتان به جای ناخن های خود، آنها را در دهانش بگذارد. هنگامی که مشاهده کردید فرزندتان ناخن می جود به او یک هویج، کرفس یا سیب بدهید. او با خوردن اینگونه خوراکی ها ناخن جویدن را فراموش می کند. فقط حواستان باشد که تنقلات شیرین را جایگزین ناخن جویدن نکنید. خوراکی های مضر و تنقلات شیرین به هیچ وجه جایگزین مناسبی نیست. این کار یعنی شما یک عادت را با عادت بد دیگر عوض کرده اید که هیچ سودی ندارد.

مرکز توجه کودک را به سمت دیگری منعطف کنید

به فرزندتان چیزی بدهید تا روی آن تمرکز کند، به نحوی که انگشتان دست کودک شما را فعال نگه دارد. به عنوان مثال می توانید از خمیر بازی برای سرگرم کردن و فعال نگه داشتن انگشتان دست کودک خود استفاده کنید. یک توپ کوچک و نرم را به فرزند خود بدهید تا اگر استرس دارد یا از مشکلی رنج می برد، با فشار دادن و یا لمس کردن توپ نرم تمام استرس و اضطراب خود را تخلیه کند. این کار به آنها کمک می کند تا به جای استفاده از ناخن جویدن برای کاهش استرس و اضطراب خود از بازی، فشار دادن و تمرکز کردن انگشتان بر روی یک توپ یا خمیر بازی استفاده کند.

از یک کلمه برای رمز بین خود و کودک استفاده کنید

شما می توانید از یک کلمه به عنوان کلمه رمز بین خودتان و فرزندتان استفاده کنید. وقتی مشاهده می کنید که کودکتان در حال جویدن ناخن هایش است، به آرامی و طوری که دیگران متوجه نشوند از کلمه رمز بین خود و فرزندتان استفاده کنید. سعی کنید از کلماتی استفاده کنید که معنای هشدار را به فرزند شما بدهد. حواستان باشد که همیشه بدون اینکه دیگران متوجه شوند، به کودک خود هشدار دهید. این کار باعث می شود تا به مرور این عادت های عصبی فرزندتان حل و ناپدید شود. به عنوان مثال لمس ملایم بازویش یا یک کلمه رمزی برای برخی از بچه‌ها، یادآوری‌های فیزیکی که توجه آنها را در لحظه‌ انجام آن معطوف می‌کند، مفید است. اما یادمان باشد این گزینه به شرطی کمک‌کننده است که خود فرزند تصمیم بگیرد آن را امتحان کند. اگر اینگونه نباشد، فقط کاری تنبیهی به نظر می‌رسد و نباید انجامش بدهید!

از دستکش استفاده شود

استفاده از دستکش می‌ تواند در سنین مختلف، مانع از انجام عادت ناپسند ناخن جویدن شود. با پوشیدن دستکش، ناخن‌ها از دسترس فرد دور می‌ماند به همین علت به‌ مرور زمان در ترک این رفتار مؤثر است.

از مشاوره کودک کمک بگیرید

اگر راهکارهایی که در بالا گفته شد، نتیجه بخش نبود و همچنان کودکتان دست از این رفتار و عادت خود برنداشت. پس بهتر است برای درمان و ناپدید کردن این رفتار از یک مشاوره کودک استفاده کنید. مشاور کودک ابتدا مشکل شما را بررسی کرده و سپس درمان لازم را انجام می دهد.

کلام آخر در رابطه با ناخن جویدن کودک

• از توبیخ های بی پایان، سخنرانی های طولانی، فریاد زدن، سرزنش کردن و یا تنبیه کودک خود برای پایان دادن به ناخن جویدن استفاده نکنید. این کار نه تنها فرزند را از ناخن جویدن باز نمی دارد، بلکه کودک را مصمم تر می کند تا به شما نشان دهد صاحب انگشت ها و ناخن ها کیست.
• بیش از اندازه توجه کردن به عادت های بد فرزندتان به احتمال زیاد نتیجه معکوس دارد. این کار می تواند باعث شود که جویدن ناخن بدتر از قبل شده و افزایش یابد.
• به هیچ ‌وجه با استفاده از لاک ناخن در صدد رفع مشکل ناخن جویدن کودک نباشید، چرا که این روش نه‌ تنها تاثیری در درمان ندارد، بلکه با جویدن ناخن آغشته به لاک، ممکن است کودک مسموم شود.
• چسب زدن به ناخن و بستن انگشتان هم نه‌تنها به درمان کمک نمی‌کند، بلکه با این کار امکان تغییر شکل انگشتان وجود دارد. در مواردی حتی انجام این کار برای مدت کوتاه، انگشتان را کج می‌کند.

«لیلا قربانی»، کارشناس ستادی سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز