رعایت راهکارهای حفظ ایمنی مواد غذایی، از جمله راهکارهای ارتقای سلامت در جامعه محسوب می شود که همه ما لازم است برای سلامت خود و اطرافیان، به کار گیریم. در ادامه با پنج گام اساسی در این زمینه آشنا می شویم.

1. -      تمیزی

توصیه می شود دست ها و سطوح آشپزخانه را بشویید. باکتری ‌ها، ویروس ‌ها و انگل‌ ها می‌تواند در سراسر آشپزخانه پخش شود و به دست‌ها، تخته‌های برش، ظروف، میز و مواد غذایی برسد. برای اطمینان از تمیز بودن دست ها و سطوح، موارد زیر را رعایت کنید:

• قبل و بعد از دست زدن به غذا، استفاده از حمام، تعویض پوشک، یا دست زدن به حیوانات خانگی دست‌ها را در آب گرم و صابون به مدت دست کم 20 ثانیه بشویید.
• تخته های برش، ظروف و میزها را با آب گرم و صابون بین آماده کردن گوشت خام، طیور و محصولات دریایی و تهیه هر نوع غذای دیگری که پخته نمی شود، بشویید.
• میوه ها و سبزی ها را بشویید و از یک برس شستشوی سبزی های تمیز استفاده کنید تا میوه ها و سبزی ها با پوست سفت را زیر آب جاری بشویید، از جمله آنهایی که پوست دارد و خورده نمی شود.
• گوشت، مرغ، ماهی یا تخم مرغ را نشویید. اگر در فرآیند شستشو آب از سینک پاشیده شود، می تواند باکتری را پخش کند.
• درب های کنسروها را قبل از باز کردن تمیز کنید.

2. -      جدا سازی

این فرآیندبا هدف : جلوگیری از آلودگی متقابل انجام می شود. آلودگی متقابل زمانی اتفاق می افتد که میکروب از یک محصول غذایی به محصول دیگر منتقل می شود. این امر به ویژه هنگام استفاده از گوشت خام، مرغ، غذاهای دریایی و تخم مرغ رایج است. نکته کلیدی این است که این مواد غذایی - و آب آنها - را از سبزی ها و میوه هایی که به صورت خام و سایر غذاهای آماده مصرف می شود دور نگه داریم. 

برای جلوگیری از آلودگی متقابل، به یاد داشته باشیم:

گوشت خام، مرغ، غذاهای دریایی و تخم مرغ را از سایر غذاها در سبد خرید، کیسه های مواد غذایی و در یخچال جدا کنیم. گوشت خام، مرغ و غذاهای دریایی را در پایین ترین قفسه در یخچال قرار دهیم تا آب آنها روی غذاهایی که پخته نمی شود، چکه نکند.

هرگز غذای پخته شده را روی بشقاب یا تخته برشی که پیش از این گوشت خام، مرغ، غذاهای دریایی یا تخم مرغ در آن قرار داشته است، قرار ندهیم، بدون اینکه ابتدا بشقاب/ تخته برش را با آب گرم و صابون بشوییم.

یک تخته برش را فقط برای غذاهای خام و دیگری را فقط برای غذاهای آماده مانند نان، میوه ها و سبزی های تازه و گوشت پخته در نظر بگیریم.

3. -      پخت کامل

توصیه می شود مواد غذایی در دمای مطمئن پخته شود. برای اطمینان از اینکه غذاهای شما ایمن طبخ می شود، همیشه برای اندازه گیری دمای داخلی غذاهای پخته شده از دماسنج مواد غذایی استفاده کنید. دمای داخلی را در چندین مکان بررسی کنید تا مطمئن شوید که گوشت، مرغ، غذاهای دریایی یا تخم مرغ در کمترین دمای داخلی ایمن پخته شده است. هنگام گرم کردن دوباره، غذا را به طور کامل حرارت دهید.

4. -      سرد کردن

 لازم است مواد غذایی به سرعت در یخچال قرار گیرد. دمای سرد رشد باکتری های مضر را کند می کند. ثابت نگه داشتن دمای یخچال 40 درجه فارنهایت یا کمتر، یکی از بهترین راه ها برای کاهش خطر بیماری های ناشی از غذا است.

• مواد غذایی فاسدشدنی را بیش از دو ساعت در دمای اتاق قرار ندهید.
• غذاهای پخته و فاسدشدنی را در یخچال و در دمای کمتر از پنج درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید.
• غذاهای حاوی تخم مرغ را در دمای بالای 60 درجه سانتی گراد حرارت داده و سپس مصرف کنید.
• مواد غذایی منجمد را در دمای اتاق یخ‌زدایی نکنید.

5. -     استفاده از آب و مواد اولیه سالم

مواد غذایی خام و همچنین آب و یخ ممکن است حاوی میکروارگانیسم‌ها و مواد شیمیایی خطرناک باشد. سموم و مواد شیمیایی ممکن است موجب تغییر شکل، فساد و کپک‌زدگی مواد غذایی شود. دقت در هنگام خرید و انتخاب مواد غذایی خام و رعایت نکات ساده‌ای مانند شستن و پوست کندن احتمال خطر را کمتر می‌کند. بنابراین توصیه می شود:

• هنگام تهیه غذا از آب سالم و بهداشتی استفاده کنید.
• از مواد غذایی سالم و تازه استفاده کنید.
• مواد غذایی مانند شیر پاستوریزه را انتخاب کنید که از سلامت آنها اطمینان دارید.
• میوه‌ها و سبزی‌ها را به ویژه هنگامی‌که خام مصرف می‌شود، بشویید.
• مواد غذایی را پس از انقضای تاریخ مصرف، استفاده نکنید.

دکتر «محمدحسین کاوه»، دکترای تخصصی آموزش بهداشت، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز