یک بارداری طبیعی حدود 40 هفته از زمان نخستین روز آخرین قاعدگی به طول می انجامد. زمانی که بارداری قبل از هفته 22 به صورت خود به خود، یعنی در غیاب دلایل پزشکی یا اقدامات جراحی و یا دارویی با قصد ختم بارداری خاتمه می یابد، به عنوان سقط خود به خود جنین شناخته می شود.

سقط های خود به خودی که در طی 12 هفته اول بارداری اتفاق می افتد، به عنوان از دست دادن زودهنگام بارداری شناخته می شود. بررسی ها نشان می دهد که تعدادی از بارداری های تشخیص داده شده، در طی 12 هفته اول بارداری از دست می رود.

در بررسی علت های از دست رفتن این بارداری ها مشخص شده که اغلب آنها به صورت اتفاقی رخ داده  و احتمال تکرار آن در بارداری بعدی اندک بوده است. بنابراین، اغلب زنانی که در هفته های پایین بارداری، بارداری خود را از دست می دهند، در آینده بارداری موفقی خواهند داشت.

چه عواملی می تواند منجر به سقط خود به خود جنین یا از دست دادن زودهنگام بارداری شود؟

برخی از مادران نگران این مسئله هستند که ممکن است کاری انجام داده باشند که منجر به از دست دادن بارداری شان شده باشد. اما لازم است بدانیم که فعالیت های عادی روزمره، ورزش و رابطه جنسی معمولی، هیچ یک سبب از دست رفتن زودهنگام بارداری نمی شود.

کسالت صبحگاهی، تهوع و استفراغ که در اوایل بارداری شایع است، نمی تواند منجر به از دست دادن زودهنگام بارداری شود. برخی از مادرانی که سابقه از دست دادن زودهنگام بارداری داشته اند، معتقدند که علت آن زمین خوردن یا ترس شدید آنها بوده است؛ اما این موارد در اغلب اوقات نمی تواند منجر به از دست رفتن زودهنگام بارداری شود.

در حال حاضر، عوامل متعددی برای سقط های خود به خودی جنین مطرح شده است که از جمله می توان به ناهنجاری های کرموزمی اتفاقی اشاره کرد. در واقع، اغلب ناهنجاری های کرموزمی که منجر به سقط خود به خود می شود، ناشی از رخدادهای تصادفی خطاهای گامت زایی)گامتوژنزیس(مادری یا پدری، ورود دو اسپرم به یک تخم  و یا اختلال در جداشدگی کرموزم های همتا )همولوگ( در طی تقسیم سلولی است. اما در کل این ناهنجاری ها، رخدادهای غیر شایع )4 تا 6 درصد) است.

از دیگر علت های اینگونه از سقط ها می توان به نقایص لانه گزینی، عفونت های مادری و ناهنجاری های رحمی و دهانه رحم اشاره کرد. از سویی دیگر، برخی مطالعات مطرح کننده وجود ارتباط بین سبک زندگی، رفتارهای فردی، تغذیه، عوامل محیطی، شغلی، اجتماعی و اقتصادی با سقط خود به خود جنین و از دست دادن زودهنگام بارداری است. نتایج برخی از بررسی ها مطرح کننده این است که بعضی از عوامل اجتماعی و رفتاری که خود تعیین کننده شیوه زندگی فرد است، می تواند احتمال سقط خود به خود را افزایش دهد. به عنوان مثال ارتباط بین مصرف الکل، مصرف دخانیات، مواد محرک/مخدر و مصرف مقادیر بیش از حد کافئین، با سقط خود به خود همیشه مورد توجه است.

نتایج برخی از مطالعات نشان داده که مصرف سیگار، خطر سقط خود به خود یا از دست دادن بارداری به ویژه زیر 12 هفته را افزایش داده است. همچنین، مصرف سیگار و یا داروهای محرک از طریق ارتباط با برخی از بیماری ها مانند واریکوسل (واریسی شدن عروق بیضه(، بیماری های قلبی_عروقی و سندرم های متابولیک از قبیل فشارخون بالا، چربی خون بالا و دیابت، به ویژه در مردان )به دلیل تاثیر بر کیفیت مواد ژنتیکی اسپرم( می تواند احتمال سقط خود به خود را افزایش دهد. بررسی هایی هم نشان داده که نوشیدن الکل در سه ماهه نخست بارداری، خطر سقط خود به خود را بالا برده است.

بنابراین، بهترین اقدام در طی بارداری، پرهیز از نوشیدن الکل است. در خصوص قهوه)کافئین) هم تحقیقاتی وجود دارد که در آنها به پرهیز از مصرف مقادیر زیاد قهوه )بیش از 200 میلی گرم؛ بیش از دو فنجان در روز( در طول بارداری توصیه شده است؛ همچنین بهبود سبک زندگی از طریق تغذیه سالم، ورزش، کاهش وزن، قطع استعمال سیگار و مصرف الکل، اعتدال در مصرف موادی مانند قهوه، می تواند در زمینه پیشگیری و کاهش موارد سقط خود به خود موثر باشد.

«الهام حسامی»، کارشناس مسوول برنامه سلامت مادران معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی شیراز