گلوکز (قند) منبع اصلی تامین انرژی و سوخت اصلی سلول های بدن است. گلوکز از طریق غذایی که مصرف می کنیم، همچنین در سلول های ماهیچه و کبد شما تولید می شود. بیشتر مواد غذایی در بدن به گلوکز تبدیل می شود. جریان خون گلوکز را برای تولید انرژی به تمام سلول های بدن می رساند. هورمون انسولین وظیفه انتقال گلوکز به داخل سلول ها و تبدیل آن به انرژی را بر عهده دارد. در واقع  انسولین همانند کلیدی درب سلول ها را برای ورود گلوکز به داخل باز می کند.

در بدن افراد مبتلا به دیابت به دلیل نبودن انسولین کافی و یا عملکرد نامناسب انسولین ها قند توسط سلول، برداشت نمی شود و در داخل خون باقی مانده و نمی تواند خود را به داخل سلول ها برساند؛ در این زمان قند خون افزایش زیادی پیدا می کند.

چگونه دیابت را کنترل کنیم ؟ 

کنترل دیابت بر خلاف بسیاری از بیماری ها تنها با مصرف دارو امکان پذیر نیست؛ بلکه کنترل دیابت نیازمند کسب مهارت های چهارگانه مدیریت شخصی دیابت  است که شامل موارد زیر می شود:

• تغذیه مناسب
• انجام فعالیت بدنی
• استفاده صحیح از داروهای کنترل قند خون
• پایش فردی قند خون

در ادامه به اهمیت یکی از راه های کنترل دیابت، یعنی انجام فعالیت بدنی یا ورزش می پردازیم. 

فعالیت بدنی 

به هرگونه حرکت بدن که در اثر انقباض و انبساط عضلات اسکلتی بدن ایجاد می شود و موجب صرف انرژی می شود، فعالیت بدنی گفته می شود.

ورزش نوعی فعالیت بدنی سازماندهی شده است که با هدف بازی و سرگرمی، توانایی بیشتر، تندرستی و یا تناسب بدنی و به صورت حرکات منظم، مکرر و یا برنامه ریزی شده انجام می شود. فعالیت بدنی با شدت متوسط به بالا و به صورت منظم، دست کم پنج بار در هفته موجب کسب بیشترین اثرات بر سلامت جسمانی و روانی می شود.

فواید فعالیت بدنی در افراد مبتلا به دیابت

انجام فعالیت بدنی علاوه بر اینکه به رسیدن به وزن مناسب کمک می کند، نقش ویژه ای در بهبود عملکرد انسولین، افزایش سلامت قلب، بالا بردن سلامت استخوان ها، کاهش کلسترول بد(LDL)و بالا رفتن کلسترول خوب(HDL)  در بدن افراد مبتلا به دیابت می شود.

در نتیجه توصیه می شود که افراد مبتلا به دیابت: 

• دست کم ۱۵۰دقیقه در هفته از ورزش هوازی با شدت متوسط داشته باشند. این ورزش ها شامل: دویدن آرام، پیاده روی تند، شنا، طناب زدن، دوچرخه ثابت در منزل، دوچرخه سواری با سرعت کم و متوسط است.
• این فعالیت باید دست کم ۵ روز در هفته و هر نوبت به مدت ۳۰ دقیقه روزانه تقسیم شود. 
• ورزش های بی هوازی و ورزش های موثر برای تقویت عضلات مثل انجام دراز نشست و کار با وزنه دو نوبت در هفته نیز برای این هدف مناسب است. 

دکتر «محمدحسین کاوه»، استاد گروه ارتقای سلامت دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز