خواب بخشی از زندگی عادی است  که همه افراد  به آن نیاز دارند. در واقع ممکن است در طول زندگی خود چندین بار در به خواب رفتن دچار مشکل شویم. این مشکل (بیخوابی) اغلب موقتی است و بیشتر هنگام ناراحتی و یا هیجان روی می دهد و پس از چند روز که اوضاع به حال عادی بازگشت، این مشکل حل می شود. اگر مشکل خواب ادامه یابد، عوارض فراوانی به همراه دارد.

اختلال خواب:

• نداشتن توانایی ارادی در کنترل محیط فیزیکی و کاهش یا فقدان سطح هوشیاری
•  تعلیق نسبی ادراکات حسی و غیرفعال شدن
• به طور تقریبی تمام عضلات ارادی در زمان استراحت طوری که فعالیت بدن و ذهن تغییر کند و توهم‌ های بینایی جایگزین تصاویر واضح واقعی شوند.

مراحل خواب:

خواب REM یا خواب حرکت سریع چشم که خواب فعال یا خواب متناقض نیز خوانده می ‌شود.

خواب  NREMیا خواب حرکات غیرسریع چشم که خواب آرام نیز خوانده می‌شود.

در خلال نخستین مراحل خواب، فرد هنوز به طور نسبی بیدار و هوشیار است. در این مرحله  فرد به طور کامل به خواب نرفته است، ممکن است احساس عجیب و واضحی را تجربه کند که توهمات پیش خواب نامیده می‌شود. مثال‌های متداول و شایع این پدیده عبارتند از احساس افتادن (پرت شدن) یا شنیدن اینکه کسی نام شما را صدا می‌کند.

نخستین قسمت خواب non-REM است. خواب دیدن در این مرحله بسیار کم اتفاق می افتد و اگر هم خواب دیده شود  فراموش می‌شود.

خواب non-REM شامل 4 مرحله می‌شود:

مرحله اول:

شروع چرخه خواب به طور نسبی، سبک و خفیف است. مرحله یک را می‌توان به صورت دوره‌گذار بین خواب و بیداری در نظر گرفت. در این مرحله از خواب، تنها مدت زمانی کوتاه در حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و اگر در این مرحله کسی را از خواب بیدار کنید، ممکن است به شما بگوید که خواب نبوده ‌است.

مرحله دوم:

دومین مرحله خواب به طور تقریبی۲۰ دقیقه طول می‌ کشد. در این مرحله دمای بدن شروع به کاهش و ضربان قلب شروع به کند شدن می ‌کند. این مرحله، یک مرحله ناهشیار است که فرد به راحتی بیدار می‌شود.

مراحل سوم و چهارم:

این مراحل عمیق‌ترین مراحل خواب NREM هستند. پس از این مراحل قسمت دوم خواب یعنی خواب REM آغاز می ‌شود. امواج مغزی عمیق و کند می شود. این مراحل دوره‌ گذار بین خواب سبک و خواب بسیار عمیق است. در انتهای این مرحله انقباض اغلب عضلات از بین می‌ رود و هوشیاری به نازل ‌ترین سطح خود می ‌رسد.

خواب REM در بزرگسالان حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از کل خواب را تشکیل می‌دهد (حدود ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه در خواب شب) که در سنین مختلف متفاوت است.

ضربان قلب و تنفس در این مرحله خواب نامنظم است؛ پس از خاتمه خواب  REMبدن اغلب به مرحله ۲ خواب باز می‌گردد. در طول شب، خواب انسان به طور تقریبی، ۴ یا ۵ بار بین این مراحل در گردش است.

«لیلا قربانی»، کارشناس سلامت روان  معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز