دیابت یکی از بیماری‌های مزمن شایع است که در آن بدن نمی‌تواند قند خون (گلوکز) را به درستی تنظیم کند؛ کنترل قند خون برای پیشگیری از عوارض خطرناک دیابت مانند آسیب به قلب، کلیه، چشم و اعصاب بسیار اهمیت دارد.

خودمراقبتی یعنی بیمار یاد بگیرد چگونه با رفتارهای روزمره و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه، بیماری خود را مدیریت کند.

اصول خودمراقبتی در دیابت

1. تغذیه سالم و مصرف منظم وعده‌های غذایی با حجم مناسب:

• انتخاب کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای و حبوبات.
• کاهش مصرف قند و نوشیدنی‌های شیرین.
• استفاده از میوه و سبزی تازه روزانه.
• پرهیز از چربی‌های اشباع (کره، فست‌فود، گوشت چرب).

2. فعالیت بدنی منظم انجام حداقل ۳۰ دقیقه ورزش متوسط (مانند پیاده‌روی سریع) در بیشتر روزهای هفته:

• بررسی قند خون قبل و بعد از ورزش در صورت مصرف انسولین.
• انتخاب ورزش مناسب با مشورت پزشک.

3.  پایش منظم قند خون اندازه‌گیری قند خون طبق برنامه پزشک:

• یادداشت نتایج و بررسی روند تغییرات.
• آشنایی با علائم اُفت یا افزایش قند خون و نحوه برخورد با آنها.

4.  مصرف صحیح داروها استفاده منظم از داروها یا انسولین طبق دستور پزشک:

• عدم قطع یا تغییر دارو بدون مشورت.
• نگهداری صحیح انسولین در دمای مناسب.

5.  مراقبت از پاها، شست‌وشو و خشک کردن روزانه پاها:

• بررسی وجود زخم، تاول یا ترک.
• استفاده از کفش راحت و جوراب نخی.
• مراجعه فوری به پزشک در صورت مشاهده زخم یا عفونت.

6.  کنترل استرس و سلامت روان، انجام فعالیت‌های آرام‌بخش مانند تنفس عمیق، مطالعه، دعا و مدیتیشن:

• صحبت با خانواده یا مشاور در مورد نگرانی ‌ها.
• خواب کافی و منظم (۷ تا ۸ ساعت در شب).

7.  مراجعات منظم پزشکی انجام آزمایش HbA1c هر ۳ تا ۶ ماه:

• بررسی چربی خون، کلیه، چشم و فشار خون به صورت دوره‌ای.
• واکسیناسیون منظم )مانند واکسن آنفلوآنزا و هپاتیت B)

نتیجه گیری:

 خودمراقبتی پایه‌ اصلی موفقیت در کنترل دیابت است؛ بیمار با آگاهی، مسوولیت‌پذیری و همکاری با تیم درمان (پزشک، پرستار، کارشناس تغذیه) می‌تواند زندگی سالم، فعال و بدون عارضه‌ای داشته باشد.

«طاهره قطبی» عضو هیأت علمی دانشکده پرستاری حضرت ام البنین(س) شهرستان لامرد