دانشکده علوم و فن آوری های نوین دانشگاه علوم پزشکی شیراز؛
پیشرفت های شگفت انگیز در ساخت استنت‌های درون بدنی با پرینت سه بعدی و مهندسی بافت
سال ها پیش وقتی نام «استنت» به گوش می رسید، فقط یک فنر فلزی کوچک بود که برای باز نگه داشتن رگ های قلبی استفاده می شد؛ اما امروز، در عصر فناوری های نوین، استنت ها دیگر تنها «فنرهای ساده» نیستند؛ بلکه تبدیل به محصولات هوشمند، زیست سازگار و حتی قابل تجزیه شده اند که با پرینت سه بعدی و مهندسی بافت ساخته می شوند.
استنت چیست و چه اهمیتی دارد؟
استنت، یک سازه کوچک و لوله مانند است که داخل مجرای بدن مانند شریان قلب، رگ های خونی، مجرای صفراوی یا حتی بخش هایی از دستگاه گوارش، قرار می گیرد تا آن مسیر باز بماند و خون یا مایعات بدن به خوبی عبور کنند؛ بدون آن، انسداد می تواند جان بیمار را تهدید کند.
پرینت سه بعدی: کارخانه ای میکروسکوپی در خدمت علم پزشکی
امروز پزشکان و مهندسان زیستی می توانند استنت هایی با ابعاد، شکل و ویژگی های اختصاصی هر بیمار را با پرینت سه بعدی تولید کنند؛ این یعنی دیگر خبری از «یک سایز برای همه» نیست!
دقت میکرونی: پرینتر می تواند ساختار استنت را با دقتی کمتر از عرض یک تار مو بسازد.
مواد هوشمند: از پلیمرهای زیست تجزیه‌پذیر استفاده می شود که بعد از انجام ماموریت خود، به آرامی در بدن حل می شوند.
شکل حافظه دار: برخی استنت ها از آلیاژهایی ساخته می شوند که با گرمای بدن تغییر شکل داده و در محل انسداد باز می شوند.
مهندسی بافت: وقتی استنت با بدن شما «رفیق» می شود.
یکی از هیجان انگیزترین پیشرفت ها، استنت های پوشیده از سلول های زنده است؛ دانشمندان با استفاده از مهندسی بافت، سطح استنت را با سلول ها و پروتئین های خاص پوشش می دهند تا بدن آن را پس نزند و حتی به بازسازی طبیعی بافت کمک کند.
در آینده نزدیک، ممکن است استنت هایی داشته باشیم که مثل باغبان، درون رگ ها «بذرِ سلول های سالم» بکارند تا ترمیم خودکار انجام شود.
کاربرد فراتر از قلب
مجرای صفراوی: برای باز کردن مسیر صفرا در بیماران مبتلا به سرطان یا التهاب.
دستگاه گوارش: جلوگیری از انسداد مری یا روده در برخی بیماری ها.
رگ های محیطی: باز کردن انسداد در پاها یا دست ها.
آینده ای که در راه است
پزشکان در حال آزمایش استنت هایی هستند که سنسورهای هوشمند دارند؛ این سنسورها می توانند فشار یا جریان خون را اندازه بگیرند و داده ها را به صورت بی سیم به پزشک ارسال کنند؛ ترکیب این فناوری با هوش مصنوعی به معنای پایش ۲۴ ساعته وضعیت بیمار بدون نیاز به جراحی جدید است.
استنت های امروزی، از یک قطعه فلز ساده به شاهکارهای زیست فناوری و نانوفناوری تبدیل شده اند؛ با پرینت سه بعدی، مهندسی بافت و مواد هوشمند، آینده ای را پیش رو داریم که جراحی های کم تهاجمی، درمان های شخصی سازی‌شده و حتی ترمیم خودکار بافت، به روال عادی پزشکی تبدیل می شود.
دکتر «مبین حقدل»، استادیار مهندسی بافت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
نظر دهید