سرطان پستان شایع ‌ترین سرطان در میان زنان است و هر سال تعداد زیادی از بانوان را درگیر می ‌کند؛ آگاهی از عوامل خطر و توجه به سبک زندگی می‌ تواند گام مهمی در پیشگیری و تشخیص زودهنگام این بیماری باشد.

سرطان پستان هر سال جان هزاران زن را در سراسر جهان می‌ گیرد و در کشور ما نیز آمار ابتلا به آن قابل توجه است؛ تنها در استان فارس، به طور میانگین بیش از هزار مورد جدید شناسایی می ‌شود؛ اگرچه عوامل متعددی در بروز این بیماری نقش دارند، اما شناخت آنها کمک می ‌کند با آگاهی بیشتری از خود مراقبت کنیم.

برخی از این عوامل دست ما نیست و نمی ‌توان آنها را تغییر داد؛ سن یکی از این عوامل است؛ هرچه سن بالاتر رود، احتمال ابتلا افزایش می ‌یابد و بیشتر موارد پس از پنجاه‌ سالگی مشاهده می ‌شود؛ سابقه خانوادگی نیز نقش مهمی دارد؛ اگر مادر، خواهر یا دختر فردی به این بیماری مبتلا باشد، خطر برای او بیشتر است؛ هرچند تنها حدود ۱۰ درصد موارد کاملاً جنبه ارثی دارند، همین آمار نیز کافی است تا ما را به غربالگری و مراقبت جدی ‌تر ترغیب کند.

شروع قاعدگی در سنین پایین، به ‌ویژه پیش از ۱۱ سالگی نیز یکی از عوامل افزایش خطر است؛ علت آن قرار گرفتن طولانی ‌تر بافت پستان در معرض هورمون‌ ها است؛ این وضعیت در دختران چاق و کم ‌تحرک بیشتر دیده می‌شود و به همین دلیل، تغذیه سالم و فعالیت بدنی از دوران کودکی اهمیت فراوان دارد؛ بر عکس، یائسگی دیرهنگام، یعنی پس از ۵۴ سالگی، نیز خطر را کمی بالا می ‌برد زیرا چرخه هورمونی بدن مدت بیشتری فعال می ‌ماند.

پژوهش ‌ها نشان می ‌دهد که رشد سریع در دوران کودکی و نوجوانی می ‌تواند زمینه تغییرات سلولی را فراهم کند؛ همچنین قومیت و نژاد نیز موثر است؛ زنان سفیدپوست بیش از برخی گروه‌ های دیگر مانند آسیایی ‌تبارها یا اسپانیایی ‌تبارها در معرض خطر قرار دارند که بخشی از این تفاوت به سبک زندگی و شرایط اجتماعی باز می‌گردد.

علاوه بر این، بارداری در سنین بالاتر و داشتن فرزندان کمتر، هر دو می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند؛ سابقه بیماری‌ های خوش ‌خیم پستان که با رشد غیر عادی سلول ‌ها همراه است نیز می ‌تواند زمینه ‌ساز بروز سرطان شود.

گرچه این عوامل قابل تغییر نیستند، اما آگاهی از آنها کمک می‌ کند با دقت بیشتری وضعیت سلامتی خود را بررسی کنیم، سبک زندگی سالم ‌تری در پیش بگیریم و در صورت مشاهده هر علامت غیر عادی، سریع ‌تر به پزشک مراجعه کنیم؛ تشخیص زودهنگام کلیدی است که می ‌تواند جان بسیاری را نجات دهد.  

«مریم محمودی» کارشناس واحد سلامت خانواده و جمعیت مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز