نمک (سدیم کلرید) یکی از پرمصرف‌ترین افزودنی‌های غذایی در جهان است. سدیم موجود در نمک برای عملکرد بدن ضروری است، اما مصرف بیش از حد آن یکی از عوامل مهم خطر در ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی به شمار می‌رود.

 مکانیسم اثر نمک بر قلب و عروق

• افزایش فشار خون: سدیم بیش از اندازه باعث نگه‌داشتن آب در بدن می‌شود که این امر حجم خون را بالا برده و فشارخون را افزایش می‌دهد.
• آسیب به دیواره رگ‌ها: فشارخون بالا به تدریج باعث سفت شدن رگ‌ها (آترواسکلروز) و کاهش انعطاف آن‌ها می‌شود.
• افزایش بار کاری قلب: قلب مجبور می‌شود برای پمپاژ خون تحت فشار بیشتر کار کند، که این امر زمینه‌ساز نارسایی قلبی می‌شود.
• آسیب به کلیه‌ها: بار اضافی سدیم، کلیه‌ها را در طول زمان فرسوده می‌کند.
• پوکی استخوان: دفع کلسیم از ادرار را بیشتر می‌کند.

بیماری‌های قلبی_عروقی مرتبط با مصرف زیاد نمک

• پرفشاری خون (Hypertension)
• بیماری عروق کرونر (انسداد و تنگی رگ‌های تغذیه‌کننده قلب)
• سکته قلبی و مغزی
• نارسایی قلبی

نمک پنهان همان نمکی است که ما به طور مستقیم از نمکدان اضافه نمی‌کنیم، اما به‌طور قابل توجهی در غذاهای فرآوری‌شده، صنعتی یا حتی برخی خوراکی‌های طبیعی وجود دارد. منبع اصلی آن سدیم است که فراتر از طعم شوری، برای نگهداری، بافت و مزه در محصولات غذایی استفاده می‌شود.

منابع رایج نمک پنهان

راهکارهای کاهش مصرف نمک پنهان

1. برچسب تغذیه‌ای محصولات را بخوانیم و به میزان سدیم توجه کنیم (هر ۱۰۰ گرم کمتر از ۱۲۰ میلی‌گرم سالم‌تر است).
2. نان‌های کم‌نمک یا سبوس‌دار انتخاب کنیم.
3. سبزی ها و حبوبات تازه به جای کنسروی یا یخ‌زده با نمک مصرف کنیم.
4. چاشنی‌ها را کم کنیم و از لیمو، سبزی های معطر، ادویه و سیر برای طعم‌دهی استفاده کنیم.
5. فست‌فودها و غذاهای آماده را فقط گاهی مصرف کنیم.
6. تعداد موارد پخت خانگی را افزایش دهیم، زیرا امکان کنترل میزان نمک غذا بیشتر است.

 نکته کلیدی برای افراد مبتلا به فشارخون بالا یا زمینه بیماری قلبی

• بیشترین کاهش فشارخون اغلب با کاهش همین «نمک پنهان» به دست می‌آید، نه فقط کنار گذاشتن نمکدان.
• کاهش مصرف نمک یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌های پیشگیری از بیماری‌های قلبی_عروقی است. تنها با کنترل این عادت غذایی، می‌توان فشارخون را متعادل نگه داشت و ریسک سکته‌ها و مشکلات قلبی را به شکل چشمگیری کاهش داد.

«شیرزاد جاوید»، کارشناس بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز