آیا تا به حال این پرسش به ذهنتان رسیده است که چرا برخی
افراد در برخورد با عوامل استرس زا انعطاف پذیری خاصی دارند و خم به ابرو نمی
آورند، اما بعضی دیگر برای مقابله با چنین عواملی مشکل دارند؟ پاسخ این سوال
این است که گروه نخست، «سرسختی» و «تاب آوری روانی» دارند.

 

تاب آوری روانی چیست؟   

تمام افراد در زندگی خود مشکلات مختلفی را تجربه می
کنند، مشکلاتی مثل بیماری، مراقبت از عزیزان، مشکلات مالی، کاری و دیگر موارد
که تنها خود با آن دست و پنجه نرم کنند؛ در واقع این قدرت درونی ماست که با
یادگیری تغییر سبک های تفکر و روش برخورد با موقعیت های دشوار و تقویت بعضی
مهارت ها، می توان از خود فردی مقاوم در برابر شرایط دشوار زندگی ساخت.

تحقیقات نشان داده است که افراد تاب آور کمتر بیمار شده و
طول عمر بیشتری دارند؛ تاب آوری یعنی اینکه افراد در برخورد با فشارهای روانی
بتوانند آن شرایط را به خوبی کنترل و مدیریت و کمترین آسیب و تنش
را تجربه کنند.      



تاب آوری در هر سن و در هر سطحی رخ می دهد و سازه ای شناختی و قابل
آموزش است؛ یعنی تاب آوری پدیده ای ذاتی نیست، بلکه از طریق تمرین، آموزش،
یادگیری و تجربه حاصل می شود؛ پس اگر فکر می کنید تاب آوری کمی دارید، می
توانید آن را تقویت کنید و مهارت های خود را پرورش دهید.

افراد تاب آور چه ویژ گی هایی دارند؟

احساس ارزشمندی: این افراد خود را به
عنوان فردی ارزشمند قبول دارند و نقاط مثبت خود را شناخته و آن را بیشتر
تقویت می کنند؛ همچنین نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و این ضعف ها را
پنهان نمی کنند، بلکه آن ها را پذیرفته و سعی می کنند با واقع بینی آن ها را
برطرف کنند.

مهارت حل مسئله: این افراد وقتی با یک مسئله یا موقعیت سخت رو
به رو شوند، می توانند بهترین شکل و مناسب ترین راه حل را پیدا کنند و
مسئله یا موقعیت را مدیریت کنند.  

مهارت های اجتماعی: افراد تاب آور مهارت های
ارتباطی با دیگران را بسیار خوب آموخته اند؛ آنها می توانند در شرایط سخت هم
شوخ طبعی خودشان را حفظ کنند، با دیگران صمیمی شوند و در مواقع بحرانی از
حمایت اجتماعی دیگران بهره ببرند.

خوش بینی: اعتقاد راسخ به اینکه آینده
می تواند بهتر باشد، از ویژگی های افراد تاب آور است. این افراد باور دارند
که می توانند زندگی و آینده خود را کنترل کنند و موانع احتمالی نمی تواند آنها
را متوقف سازد.

همدلی: افراد
تاب آور توانایی برقراری رابطه ای همراه با درک و احترام متقابل با دیگران را
دارند.

افراد تاب آور چگونه رفتار می کنند؟

·        
افراد
تاب آور می دانند که زندگی پر از فراز و نشیب است و می پذیرند که
موانع، بخشی از زندگی هر انسان است؛ آنها می دانند که نمی توان از
بسیاری از مشکلات اجتناب کرد، ولی می توان در برابر آنها منعطف بود. 

·        
افراد
تاب آور دارای منبع کنترل درونی هستند؛ آنها خود را مسوول شرایط خویش می
دانند و برای هر مسئله و شکست، منابع بیرونی را سرزنش نمی کنند. آنها سهم خود را
در امور زندگی همراه با مسوولیت پذیرفته اند، و بر این باورند که هر عملی که
انجام می دهند بر زندگیشان بازتاب می یابد؛ ضمن اینکه در تشخیص علت مسائل قادرند
با پیدا کردن راه حل مؤثر بر موقعیت و آینده خود تأثیر
مثبت بگذارند.     

·        
افراد
تاب آور به خاطر روابط زیادی که با دیگران دارند، هنگامی که با مسئله
مواجه می شوند راجع به آن با دیگران صحبت می کنند و برای آن چاره جویی می
کنند.  

·        
افراد
تاب آور خود را قربانی و ناتوان تصور نمی کنند و زمانی که با یک بحران مواجه
می شوند، همواره خود را فردی نجات یافته تصور می کنند و معتقدند که می
توانند بر شرایط پیروز شوند و نیز قادرند متناسب با موقعیت، درخواست
کمک کنند.

چه عواملی به رشد تاب آوری کمک می
کند؟       

·        
داشتن
عزت نفس بالا نقش مهمی در کنار آمدن با استرس های زندگی دارد. چنانچه توانمندی
های خود را باور داشته باشیم، در مقابله با مسائل، بسیار مؤثرتر عمل می کنیم.          

·        
در
زندگی خود معنا و هدف داشته
باشیم.          

·        
ارتباطات
خود را توسعه دهیم؛ داشتن روابط عاطفی و اجتماعی محکم عامل بسیار مهمی در سلامت
روان انسان به شمار می رود.

·        
نسبت
به تغییرات انعطاف پذیر باشیم؛ زندگی یعنی تغییر.     

·        
مراقب
تغذیه و سلامتی خود باشیم. از قدیم گفته اند عقل سالم در بدن سالم
است.           

·        
مهارت
های سالم برای مقابله با مسائل را
بیاموزیم.           

·        
خوشبین
باشیم؛ نگاه واقع بینانه همراه با مثبت اندیشی، داشتن افکار خوب و امیدوار
بودن به آینده را فراموش نکنیم.

·        
دلبستگی
های مثبت ایجاد کنیم؛ مشارکت در یک یا چند فعالیت سرگرم کننده سالم، عضویت در
گروه های مذهبی، حضور در باشگاه های ورزشی، کلاس های هنری، انجمن های علمی و هر
فعالیتی که مورد علاقه شما است، بسیار کمک کننده است.

·        
معنویت
را در خود تقویت کنیم؛ افرادی که ایمان قوی دارند، در مسائل و سختی ها ضمن
تلاش و تعقل، به خداوند توکل می کنند.

«ندا محمدی»، کارشناس سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب
شیراز