رشد و تکامل یکی از ویژگی های دوران کودکی و به ویژه سال های اول عمر است؛ به طوری که در طول دو سال نخست زندگی، بیشترین رشد سلول های مغزی رخ می دهد و ارتباطات عصبی شکل می گیرد که اثرات مطلوبی بر توانایی های یادگیری در سال های آتی دارد. بنابراین تغذیه مناسب کودکان در این دوران نقش مهمی در رشد و تکامل مطلوب آنان به عهده دارد.

منظور از مقوی کردن غذای کودک این است که انرژی غذای کودک بیشتر شود. به ویژه در کودکانی که دچار اختلال رشد شده اند باید انرژی بیشتری دریافت کنند. برای اینکه انرژی غذای کودک بیشتر شود، بر اساس سن کودک در هر زمان می توان به غذای او موادی اضافه کرد. افزایش مقدار انرژی غذا را مقوی کردن غذا می گویند.

مقوی کردن غذای کودک

• غذا با آب کم پخته شود. بعد از پخت، تکه های جامد غذا مانند گوشت، حبوبات، سیب زمینی و سبزی ها را از آب سوپ جدا و له کرده، سپس کم کم آب سوپ را به آن اضافه کرده تا یک پوره غلیظ درست شود.
• می توان به غذای کودکان مقدار کمی (به اندازه یک قاشق مرباخوری) کره، روغن زیتون یا روغن مایع اضافه کرد. این کار بدون آنکه حجم غذای کودک را افزایش دهد، مقدار کالری آن را افزایش می دهد، ضمن آنکه بلع غذا برای کودک آسان تر می شود.
• اگر کودک رشد مناسبی دارد، اضافه کردن روغن بیشتر در غذای کودک ضرورت ندارد، زیرا باعث افزایش وزن کودک می شود.
• انواع مغزها مانند گردو، بادام و پسته دارای انرژی، پروتئین و ریزمغذی ها به میزان مطلوب است. از این مواد غذایی به صورت پودر شده می توان برای مقوی کردن غذای کودک استفاده کرد.
• اضافه کردن برخی مواد غذایی با هدف افزایش مقدارپروتئین، ویتامین ها و املاح غذا را مغذی کردن غذا می گویند. از آنجایی که این کار می تواند باعث افزایش حجم غذای کودک شود، لازم است مغذی کردن به همراه مقوی سازی غذای کودک انجام گیرد.

مغذی سازی غذای کودک

• پس از معرفی تمام گروه های غذایی می توان پودر جوانه غلات و حبوبات به برخی غذاها (به ویژه سوپ و فرنی با شیر مادر) اضافه کرد. یکى از بهترین توصیه ها براى مقوى و مغذى کردن غذاى کودک اضافه کردن مخلوط آرد غلات و حبوبات تفت داده شده یا پودر جوانه زده شده آنهاست.
• با استفاده از پودر جوانه غلات و حبوبات در هنگام طبخ می توان غذای کودک را مقوی و مغذی کرد، زیرا این مواد علاوه بر اینکه سرشار از ویتامین های B و c  است، به هضم غذا هم کمک می کند.
• کمی گوشت یا مرغ به غذای شیرخوار اضافه شود. از انواع حبوبات مانند عدس و ماش که پخته شده است می توان به شیرخوار داد.
• تخم مرغ آب پز را می توان داخل سوپ، ما کارونی یا پلو پس از طبخ رنده کرد.
• میوه ها و سبزی ها از جمله مواد غنی از ویتامین و املاح به شمار می رود. بنابراین انواع سبزی های زرد و نارنجی مانند کدو حلوایی و هویج و انواع سبزی های برگ سبز مانند جعفری و شوید به غذای شیرخوار اضافه شود.
• می توان کمی ماست پاستوریزه به میوه ها اضافه کرد (ماست میوه ای).
• سوپ و آش از جمله غذاهای بسیار مغذی است که البته اگر رقیق تهیه شود، مقدار انرژی آن کافی نیست. از دادن سوپ یا آش رقیق (بدون محتویات آن) به کودک خودداری شود.
• به انواع سبزی های پخته، سوپ یا آش، کمی پنیر پاستوریزه اضافه شود. در کودکان بالای یک سال کمی شیر پاستوریزه گاو به سوپ یا آش اضافه شود.
• سعی کنید برای تهیه سوپ یا کته از گوشت با استخوان استفاده شود، مثل ران مرغ و یا ماهیچه گوسفند تا املاح بیشتری به بدن کودک برسد.
• می توان چند قلم گوسفند یا یک قلم گوساله را جداگانه پخت، چربی روی آن را گرفت و عصاره آن را برای چهار روز در یخچال و برای دو ماه در فریزر نگهداری کرده و به هر وعده غذای کودک دو قاشق غذا خوری از این عصاره را اضافه کرد.

«نسیم مطلق بهادری اصفهانی»، کارشناس واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز