خشم
یکی از هیجان های پیچیده انسان و به عنوان یک واکنش به هنجار، مفید و متداول نسبت
به ناکامی و بدرفتاری است، اما وقتی این هیجان از کنترل خارج شود، ویران کننده و باعث
آسیب به خود فرد و دیگران می شود، پس لازم است تا مهارت های کنترل آن را فرا
بگیریم.

 

عوامل درونی و بیرونی برانگیختگی خشم

دلایل
برانگیخته شدن خشم می تواند بیرونی یا درونی باشد، از جمله عوامل درونی مانند
افکاری که از انتظارات نا به جای فرد از خود و دیگران و یا احساس مقصر بودن نشات
می گیرد و از عوامل بیرونی نیز می توان به بی احترامی و تحقیر شدن، پایمال شدن حق،
مشکلاتی مانند از دست دادن اموال، درگیری خانوادگی و زناشویی اشاره کرد.

افراد
با چه خصوصیاتی بیشتر خشمگین می شوند؟

طبق
معمول افرادی که نیاز مبرم و سیری ناپذیر برای کامل بودن دارند، افرادی که ترس
شدید از اشتباه کردن دارند، افرادی که نیاز شدیدی به کنترل دیگران دارند، افرادی
که از شنیدن عقاید دیگران هراس دارند، افرادی که نیاز به تایید و پذیرش دیگران
دارند، افرادی که اعتماد به نفس پایین دارند و افرادی که تصور می کنند همواره باید
با صلاحیت، شجاع، قدرتمند و قوی به نظر برسند، بیشتر مستعد خشمگین شدن هستند.

در چه مواقعی آستانه کنترل خشم پائین تر است؟

زمانی
که فرد با ناکامی و شکست مواجه بوده یا دچار مشکلات مالی باشد، زمانی که احساس کند
با او منصفانه و عادلانه برخورد نشده، زمانی که فرد برای مدت زمان طولانی دچار
استرس باشد، زمانی که فرد احساس ضعف و ناتوانی کند یا با چندین مشکل به طور همزمان
مواجه شود، وقتی که به یک بیماری مزمن و سخت مبتلا بوده یا احساس درد دارد و احساس
خستگی می کند و یا زمانی که از سوی دیگران تحقیر می شود، آستانه برانگیختگی خشم به
میزان بیشتری پایین می آید.

روش های کنترل خشم

بهتر
است برای کنترل خشم، مهارت هایی را بشناسیم و مانع استمرار رفتارهای پرخاشگرانه
شویم و احساسات خود را که باعث خشم می شود، بشناسیم، پیامدهای احتمالی رفتار
پرخاشگرانه خود را برای خود و دیگران بشناسیم، مکانیزم مقابله با خشم را تمرین
کنیم؛ به طور کلی آرامش آموزی، بازسازی شناختی، تغییر تفکر، تخلیه انرژی، توانایی حل
مسئله و تغییر محیط از مهمترین روش ها برای کنترل خشم است.

وقتی
خشمگین و عصبی می شویم، افکارمان بسیار اغراق آمیز شده و به طور کامل نمایشی می شود،
در این حالت بهتر است از راه هایی برای مهار آن استفاده کنیم، به عنوان مثال به
جای اینکه بگوییم «چقدر وحشتناک!» یا «بدبخت و بیچاره شدم» به خودمان بگوییم: «این
مسئله من را ناراحت کرد، اما دنیا که به آخر نرسیده و عصبانی شدن من هم مشکل را حل
نمی کند.»

در
زمان عصبانیت بهتر است این کارها را انجام ندهیم:

دیگران
را مسخره نکنیم؛ از مسائل فرار نکنیم، نگوئیم نمی خواهم صدایت را بشنوم؛ تعمیم ندهیم (تو همیشه دیر می آیی)؛ بر حرف خود پافشاری
و اصرار نکنیم (همین که گفتم)؛ به گذشته برنگردیم (حرفی که دیروز زدی را فراموش
نمی کنم)؛ تهدید نکنیم (اگر دوباره تکرار
کنی من میروم)؛ وقفه ایجاد کنیم و به سرعت واکنش نشان ندهیم (من خیلی سریع می روم)؛
توهین نکنیم (تو آدم ترسو و بدبختی هستی)؛ و هیچ کس را با الفاظ توهین آمیز صدا
نکنیم.

برای
پیشگیری از بروز خشم و مدیریت آن، سعی کنیم با دیگران همدردی کنیم، خودمان را چند
لحظه به جای طرف مقابل قرار داده، سعی کنیم دیگران را ببخشیم، سرزنش کردن را متوقف
کنیم و به فکر انتقام و تلافی کردن نباشیم، به ویژگی مثبت خود و کارهایی که در
گذشته فرد خطاکار برای ما انجام داده خوب فکر کنیم./105

«مریم
بنایی» کارشناس ارشد روانشناسی بالینی بیمارستان شهید آیت الله دستغیب

پایان
خبر