خشم یکی از هیجان های پیچیده انسان و واکنشی متداول نسبت به ناکامی و بدرفتاری است.

همه ما در طول زندگی با موقعیت های خشم برانگیز روبرو می شویم. اشکال عمده خشم این است که اگر چه بخشی از زندگی است، اما افراد را از رسیدن به اهداف خود باز می دارد و علت اینکه افراد در مورد خشم اینقدر دچار تعارض هستند، همین نکته است.

از یک طرف خشم پاسخ طبیعی انسان است و از طرف دیگر می تواند روابط بین فردی را مختل کند و ما را از رسیدن به اهداف خود باز دارد. خشم مانند شادی، غم، ترس، لذت یک احساس است، احساس طبیعی که همه انسان ها آن را تجربه می کنند. اما از کودکی آموخته ایم که عصبانی نشویم، اما لازم است بدانیم که حق مسلم هر انسان است که شاد باشد، عصبانی شود، بترسد و یا دچار غم شود. در برخی از شرایط نیز خشمگین شدن ضروری است. به عنوان مثال: سربازانی که در جبهه های جنگ با دشمنان می جنگند در بسیاری موارد با کمک احساس خشم به دشمن حمله می کنند و یا از خود دفاع می کنند.

گرچه همه افراد خشمگین می شوند، اما برخی بیشتر از بقیه خشمگین می شوند. زیاد خشمگین شدن برای سلامتی بدن و روان مضر است. از طرفی برخی افراد خشمگین ممکن است خشم خود را فرو دهند که این کار به سلامتی آنان صدمه می زند و یا خشم خود را روی دیگران خالی می کنند که این کار پرخاشگری نامیده می شود و به رابطه فرد با دیگران آسیب می زند.

تفاوت پرخاشگری با خشم

پرخاشگری با خشم فرق دارد. خشم یک احساس است، اما پرخاشگری یک رفتار است. احساس خشم یک فرد ممکن است برای دیگران قابل مشاهده نباشد، اما رفتار پرخاشگرانه برای دیگران قابل مشاهده است. پس اگر خشم در رفتار نشان داده شود، پرخاشگری نامیده می شود.

راه های کاهش خشم، عصبانیت و ایجاد آرامش

ورزش: انجام فعالیت های ورزشی هورمون های ایجاد خشم در انسان که در هنگام عصبانیت ترشح می شود را به مقدار زیادی دفع کرده و موجب آرامش بیشتر انسان می شود.

انجام ورزش های ملایم و با شدت کم مانند شنا، دوچرخه سواری، دویدن آرام که طولانی و با شدت زیاد نباشد، مناسب همه گروه های سنی است و باعث افزایش آرامش همچنین انجام ورزش های هوازی به مدت نیم ساعت و با شدت متوسط، یوگا و ایروبیک نیز باعث شادابی انسان و کاهش استرس و اضطراب در افراد می شود.

تغذیه: متخصصان روانشناسی و بیولوژیک در مطالعات اخیر خود دریافته اند که وقتی سطح گلوکز خون به پایین ترین حد می رسد، در این لحظات ما تصمیمات نادرست می گیریم و در انجام هر کاری با شکست مواجه می شویم. به این ترتیب توجه به یک برنامه غذایی مناسب، سالم و به موقع برای رساندن قند لازم و سالم به بدن، نکته بسیار مهم و ضروری است.

خواب: اکثر پرخاشگری ها و بدخلقی ها به دلیل بدخوابی و مشکلات خواب است و همین طور تنظیم نبودن ساعت بدن موجب ناراحتی ها و آسیب های روحی و روانی فراوانی در افراد خانواده می شود. اختلال خواب نه تنها موجب احساس خستگی و خواب آلودگی در طول روز می شود، بلکه یکی از عوامل مهم بروز بیماری های مانند فشار خون بالا، بیماری های قلبی و عروقی، دیابت، افسردگی، اضطراب و پرخاشگری، تحریک پذیری، ناتوانی جنسی، کاهش حافظه، فراموشی و کاهش توان یادگیری افراد است.

همنشینی با افراد مثبت و آرام: دوری از مصاحبت افراد خشمگین و عصبانی و هم نشینی با افراد بردبار و صبور، به عنوان یک عامل اخلاقی ـ اجتماعی، نقش بازدارنده ای در برابر خشم دارد.

راه های چگونگی تغییر در سبک زندگی

یادمان باشد که تصمیم با ماست: ما نعمت ها و استعدادهایی داریم که شاید دیگران از آن بی بهره باشند. بسیاری از کارها را شاید کسی نتواند مثل ما انجام دهد. ما تنها کسی روی کره زمین هستیم که می توانیم از توانایی هایمان استفاده کنیم! این را همیشه به یاد داشته باشیم که انتخاب های زیادی در زندگی داریم.

کمی خودخواه شویم: وقتی متوجه شدیم که انتخاب های زیادی پیش رو داریم، قدم بعدی این است که کمی وقت با خودمان بگذرانیم تا ببینیم دوست داریم این انتخاب ها چه شکلی باشد. طرحی درست کنیم که نشان دهد دوست داریم زندگی مان چه شکلی باشد.

به استقبال تغییر برویم و تغییر کنیم: وقتی فهمیدیم که دوست داریم زندگی مان چه شکلی باشد، وقت این است که آن را عملی کنیم. وارد عمل شویم و سعی کنیم آرزوهایمان را به واقعیت تبدیل کنیم. تغییر ترسناک است، اما این ترس باید مثبت و هیجان انگیز باشد.

اگر برایمان مهم است و می خواهیم این کار را بکنیم، شروع کنیم؛ چون راه درازی در پیش داریم. به استقبال چیزهایی برویم که از ته قلب دوست داریم و این مسیر هیجان انگیز ساختن سبک زندگی مان را آغاز کنیم.

«جهانتاب هادی زاده»، مسوول واحد سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد مرکز بهداشت شهدای والفجر شیراز