خانواده یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی و مرکز اصلی پرورش شخصیت است. خانواده، اگرچه کوچک ترین واحد اجتماعی است، در عین حال بزرگ ترین و اثرگذارترین واحد تربیتی در جامعه به شمار می رود، به گونه ای که می تواند منشأ تحولات فردی، اجتماعی و رشد ارزش های انسانی اعضای آن باشد.

از این رو، توجه هرچه بیشتر به این نهاد مقدس، در شماروظایف پیامبران و پیشوایان ادیان قرار گرفته است. در همین راستا، رسول گرامی اسلام (ص) تشکیل خانواده را به منزله حفظ نیمی از دین بیان می کند. از سال 1994 میلادی مجمع عمومی سازمان ملل، پانزدهم ماه می، مطابق با بیست و پنجم اردیبهشت را به عنوان «روز جهانی خانواده» اعلام ‌کرد.
در همه جوامع، نهاد خانواده به عنوان مهمترین پایگاه انتقال عناصر فرهنگ، عقاید، آداب، دانش ها و مهارت ها به نسل جدید معرفی شده است.
زیرا خانواده از یک سو زمینه ساز شکوفایی استعدادها و رشد جسمی، اخلاقی، اجتماعی، عاطفی و عقلانی کودکان و نوجوانان است و از سوی دیگر، عامل مؤثری درشکل‌گیری ارزش‌ها، ایجاد فرهنگ و تمدن بشری به شمار می آید. صاحبنظران تعلیم و تربیت، خانواده را موثرترین نهاد برای آموزش و پرورش غیر رسمی و نخستین فضای مساعد برای ایجاد عادات مناسب تربیتی می دانند. در عصر حاضر، با اثرپذیری از تحولات اجتماعی، صنعتی و علمی، در بیشتر جوامع مشکلات متعددی برای خانواده ها پدید آمده است. اختلاف های خانوادگی، طلاق، فرزندان بی سرپرست و بزهکاری نوجوانان و جوانان، نشان دهنده مشکلات اساسی در خانواده های عصر ماست.
اگر گام نخست در تشکیل خانواده سنجیده برداشته شود؛ یعنی افراد در انتخاب همسر، معیارهای ارزشی، اخلاقی و ایمانی را در نظر بگیرند، سیر حرکتی خانواده مطلوب خواهد بود.
خانواده مطلوب، خانواده ای است که پدر و مادر هنر شنیدن را در خود تقویت کنند. در این صورت می توانند هرچه بیشتر به دنیای فرزندان خود نزدیک شوند و بر آن اثر بگذارند.
سالم نبودن خانواده از جنبه های مختلف، جامعه را تحت تأثیرقرار می دهد. کارکرد زیستی خانواده، ضامن بقای جامعه انسانی است و کارکرد پرورشی آن، زمینه ساز تربیت فرزندانی است که برای ساختن جامعه فردا آماده می شوند. تعادل روانی، تقویت اراده، رویارویی با مشکلات، میل به تلاش، سازندگی، نوآوری، ارتباط با خداوند و عبادت، همگی صفاتی هستند که خانواده، در شکل گیری و تقویت آنها مهم ترین نقش را بر عهده دارد. خانواده سالم، بهترین بستر رشد فرهنگی، سلامت جسم و روان، پرورش عاطفی، کاهش آسیب های اجتماعی، ارتقای امنیت و مهم ترین عامل انتقال ارزش ها در هر جامعه به شمار می آید. رشته حیات خانواده باید چنان استوار باشد که هیچ عاملی نتواند آن را از هم بگسلد. برای حفظ خانواده از فروپاشی باید از همان آغاز مراقب بود و کنترل های لازم را انجام داد. عواملی چون پاکی، تقوا، رعایت حقوق یکدیگر، محدود کردن خواسته ها، همگی می تواند در حفظ و ثبات حیات خانواده مؤثر باشد.
روز خانواده فرصت مناسبی است برای آگاهی و شناخت از این بنیان محبوب و بررسی مشکلات و مسائل آن. امید آنکه این روز بهانه ای باشد تا به حفظ این بنیان مستحکم بیشتر بپردازیم، زیرا که ترقی و تعالی جامعه در سلامت خانواده است و بس.
«مهناز زادانی فرد» کارشناس بهداشت خانواده دانشکده بهداشت شیراز
پایان خبر