بیماریهای قلبی عروقی علت اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است و پیش بینی می شود مرگ ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی تا سال 2030 به 23 میلیون نفر در سال برسد. عوامل مختلفی مانند افزایش سن، سابقه خانوادگی، استعمال دخانیات، چربی خون بالا، پرفشاری خون، دیابت، چاقی، عدم فعالیت بدنی، عوامل روانی و استفاده از رژیم های غذایی ناسالم، در بروز این بیماری ها مؤثرند.

یکی از موثرترین راهکارها برای پیشگیری و کنترل بیماری های قلبی و عوامل خطر آن مانند پرفشاری خون و چربی خون بالا، اصلاح سبک زندگی به ویژه پیروی از یک رژیم غذایی مناسب است.

برای داشتن رژیم غذایی سالم به چه نکاتی باید توجه کرد؟

1- مصرف غذاهای چرب و سرخ کردنی محدود و غذاها تا حد امکان به صورت کبابی، بخار پز و آب پز طبخ شوند.

2- از غلات، نان و ماکارونی تهیه شده از آرد سبوس دار مانند نان سنگک به دلیل داشتن فیبر و ویتامین استفاده شود.

3- در برنامه غذایی روزانه، سبزیجات تازه و سالاد همراه با غذا مصرف شود. برخی سبزیجات مثل چغندر، هویج، اسفناج، کرفس، شلغم و انواع کلم، سدیم زیادی دارند و بهتر است مصرف آنها در بیماران قلبی و مبتلا به پرفشاری خون محدود شود.

4- در میان وعده ها به جای تنقلات تجاری کم ارزش مانند چیبس، پفک و چوب شور، از ذرت بدون نمک، انواع مغزها به صورت خام و بو نداده نظیر گردو، پسته و بادام و انواع سبزیجات از جمله کاهو و جعفری که دارای منیزیم هستند، استفاده شود.

5- از میوه و سبزیجاتی همچون زردآلو، هندوانه، موز، پرتغال، گوجه فرنگی و سیب زمینی که منابع خوبی از پتاسیم هستند، بیشتر استفاده شود. در افرادی که داروهای کنترل کننده فشارخون مانند اسپیرونولاکتون و تریامترن استفاده می کنند، باید مصرف این مواد محدود شده و فاصله زمانی حداقل 2 ساعت بین این مواد غذایی و داروها رعایت شود.

6- توصیه می گردد مصرف چربی ها کاهش یابد و از چربی هایی با منبع حیوانی مانند پیه، دمبه و کره استفاده نشود و انواع روغن های غیراشباع (مایع) مثل روغن زیتون یا کلزا جایگزین شود.

7- مصرف گوشت قرمز کاهش و مصرف ماهی و ماکیان افزایش یابد و تمامی چربی ها و پوست قبل از پخت جدا گردد.

8- تا حد امکان روغن کتلت و کوکو بعد از پخت با دستمال یا کاغذهای جاذب روغن گرفته شود. 

9- اسید های چرب امگا 3 به دلیل نقش ضد التهابی خود، نقش مهمی در پیشگیری و کنترل بیمارهای قلبی و عروقی دارند، بنابراین بهتر است حداقل دو بار در هفته ماهی مصرف کرد.  

10- از مصرف نمک سر سفره اجتناب و به جای مصرف نمک، از چاشنی هایی مانند سبزی های معطر تازه یا خشک مانند نعناع، مرزه، ترخون و ریحان یا سیر، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذا استفاده شود.

11- مصرف غذاهای آماده نظیر انواع کنسروها، سوپ ها، سس سالاد، سویا سس، خردل، گوشت های نمک سود شده و دودی، گوشت های فرآوری شده مثل سوسیس و کالباس، خیارشور، زیتون پرورده و ترشیجات که دارای مقادیر زیادی نمک هستند، محدود شود.

12- در هنگام خرید به برچسب های روی مواد غذایی باید دقت کرد و محصولات کم چرب و کم نمک انتخاب شوند.

13- کمبود کلسیم موجب افزایش فشار خون و در نتیجه ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی می شود. مصرف روزانه دو تا سه واحد شیر و لبنیات کم چرب کلسیم مورد نیاز بدن را تامین می کند.

14- چاقی و اضافه وزن، سبب افزایش کار قلب می شود، در نتیجه پیشگیری از چاقی به ویژه چاقی شکمی در سلامت قلب، حائز اهمیت است.

«مریم مهارت» رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز