سکته مغزی یک وضعیت پزشکی تهدید کننده زندگی است و  زمانی اتفاق می ‌افتد که جریان خون مغز به طور ناگهانی قطع شود (سکته مغزی ایسکمیک)، یا زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی در مغز پاره می شود (سکته خونریزی دهنده). هر دوی این شرایط در عرض چند دقیقه منجر به مرگ سلول های مغز می شود.

سن بالا مهم ترین عامل خطر برای سکته مغزی محسوب می شود. در میان عوامل خطر قابل اصلاح، پرفشاری خون و مصرف دخانیات از عوامل اصلی محسوب می شود. عوامل دیگر عبارتند از رژیم غذایی نامناسب، چاقی، بیماری عروق کرونر قلب، دیابت، نداشتن تحرک بدنی، مصرف بیش از حد الکل و ژنتیک. اما باید بدانیم حدود ۸۰ درصد سکته های مغزی قابل پیشگیری است. 

تغییر در سبک زندگی و اصلاحات رفتاری از جمله اصلاح رژیم غذایی، اجزای مهم پیشگیری اولیه از سکته مغزی به حساب می آید. در ادامه توصیه های غذایی برای کاهش خطر رخداد سکته مغزی را دنبال می کنیم:

•      مصرف روزانه ۹-۵ واحد از میوه ها و سبزی ها، فراهم کننده مقادیر کافی فیبر، مواد معدنی (مثل منیزیم و پتاسیم) ویتامین ها و سایر مواد مغذی برای بدن است. یک ارتباط معکوس بین افزایش دریافت میوه ها و سبزی ها و کاهش خطر سکته مغزی مشاهده شده است.

 •       روغن زیتون فرابکر دارای پلی فنول ها، توکوفرول ها و اسیدهای چرب تک غیراشباع بوده و استفاده از آن می تواند با کاهش خطر سکته مغزی در ارتباط باشد. البته باید عنوان کرد که روغن زیتون فرابکر نباید حرارت دیده و برای مثال می تواند بر روی سالاد استفاده شود.

 •         مصرف انواع ماهی چرب و نیمه چرب به میزان دو بار در هفته برای سلامت قلب توصیه می شود. همچنین مصرف بالای ماهی با کاهش خطر کل سکته مغزی و سکته ایسکمیک در ارتباط بوده است. اسیدهای چرب چند غیر اشباع، ویتامین های D و  B، پتاسیم و منیزیم موجود در ماهی اغلب دارای اثرات مطلوب بر عروق است. اما باید در نظر داشت که مصرف مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ فواید یکسانی را نشان نداده‌ و در افرادی که داروهای رقیق‌کننده‌های خون مانند «وارفارین» یا «آسپرین» مصرف می‌کنند، نباید استفاده شود.

•          دریافت مغزها به میزان ۳۰-۲۰ گرم در روز برای سلامت قلب و کاهش خطر سکته مغزی توصیه می شود.

 •         مصرف منظم و متوسط شیر و لبنیات کم چرب با کاهش خطر سکته مغزی در ارتباط بوده است. این ارتباط بع نظر می رسد به علت محتوای بالای کلسیم، منیزیم، پتاسیم و پپتیدهای بیواکتیو این محصولات است.

•         از دیگر توصیه ها، کاهش دریافت سدیم به میزان ۲ گرم در روز یا کمتر است. یک ارتباط قوی بین دریافت بالاتر نمک و افزایش پرفشاری خون و سکته مغزی گزارش شده است.

•       از مصرف غذاهای غنی از اسیدهای چرب اشباع (چربی های جامد) و اسیدهای چرب ترانس باید خودداری شود. توصیه کنونی، بر استفاده از روغن های مایع به جای چربی های اشباع شده و کربوهیدرات های تصفیه شده با هدف کاهش خطر سکته مغزی تأکید دارد.

•       مصرف گوشت قرمز باید به یک تا دو بار در هفته محدود شده و تا جای ممکن از مصرف گوشت های قرمز فرآوری شده پرهیز شود. چرا که مصرف بالای آنها با خطر بالاتر کل سکته مغزی و سکته مغزی ایسکمیک مرتبط بوده است. به نظر می رسد این ارتباط به علت اثرات نامطلوب اسیدهای چرب اشباع، میزان هم بالا، پراکسیداسیون لیپید و نمک زیاد در گوشت های فرآوری شده و تأثیر آن بر فشار خون باشد.

•       محدودیت مصرف نوشیدنی های شیرین شده به دلیل اثرات نامطلوب آن بر LDL، VLDL، قند خون، انسولین و ارتباط آن با افزایش خطر کل سکته مغزی و سکته ایسکمیک توصیه می شود.

•       مصرف متوسط شکلات تلخ نیز به دلیل افزایش HDL، کاهش اکسیداسیون LDL، بهبود عملکرد اندوتلیال و کاهش فشار خون، با کاهش خطر سکته مغزی مرتبط بوده است.

•      در نهایت مصرف متوسط چای به ویژه چای سبز توصیه شده و با کاهش خطر سکته مغزی در ارتباط بوده است./ف.نوروزی فرد

دکتر «مهسا مؤذن»، دکترای تخصصی تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز