چه مهارت هایی لازم است
فرزندانمان داشته باشند تا از آسیب های جنسی جلوگیری شود؟

 

1. عزت نفس: کودکانی که عزت نفس بالا دارند با
احتمال کمتری سراغ رفتارهای جنسی پر خطر می روند؛ بچه هایی که با کوچک ترین شکست،
ناامید می شوند، بچه هایی که مرتب گلایه دارند که همکلاسی ها به آنها توجهی ندارند
و بچه هایی که شجاعت ابراز عقیده ندارند، دارای عزت نفس پایین هستند؛ برای بالا
بردن عزت نفس فرزندان به آنها نشان دهیم که دوستشان داریم و آنها برای ما مهم
هستند؛ در تصمیم گیری های خانوادگی به نظر آنها اهمیت دهیم و در صورت موفقیت در
کارها و تحصیل، در جمع از آنها تقدیر کنیم؛ از طرفی بیش از اندازه آنها را حمایت نکنیم
و سعی نکنیم تمام مشکلات آنها را خودمان حل کنیم، اجازه بدهیم مزه شکست را بچشند؛ اگر از همان کودکی با تاکید بر نکات
مثبت فرزندان، ویژگی های آنان را به خودشان بشناسانیم و نقاط ضعف آنان را با هدف اصلاح
نشان دهیم، کم کم کودکان یک نگاه مثبت به خود پیدا می کنند. این عامل در شکل گیری
خودپنداره مثبت، نقش اساسی و در پیشگیری از آسیب های روانی، اجتماعی و آسیب جنسی
نقش مهمی دارد.

2. جرات مندی: اگر به کودکان بیاموزیم که چگونه به
افرادی که ناآشنا هستند و از آنان درخواست یا دعوت می کنند که به یک جای خلوت
بروند یا قسمت خصوصی بدن خود را به آنان نشان دهند پاسخ «نه» بگویند، قدمی بزرگ در
راه پیشگیری از آسیب های جنسی برداشته ایم؛ به کودکان بیاموزیم هنگامی که کسی از
آنها تقاضای غیرمنطقی مانند اجازه لمس کردن قسمت های خصوصی بدن شان را داشت، محکم «نه»
بگویند و چنانچه اصراری بر این موضوع بود، موقعیت را ترک کنند و اگر لازم شد داد و
فریاد کرده و از دیگران کمک بخواهند؛ به فرزندان بیاموزیم که استفاده از این روش
نشانه شجاعت و دلیری اوست، نه نشانه ترسو بودن ضعیف بودن او؛ باید به کودکان
موقعیت های پرخطر از جمله رفتن با افراد غریبه و ناشناس، سوار اتومبیل شخص ناشناس
شدن، رفتن به خانه یا محل کار افرادی که آنها را نمی شناسیم یا مکان های خلوت را
آموزش دهیم.

3. مهارت تصمیم گیری: بهترین زمان برای یادگیری این
مهارت دوران کودکی است، زیرا تصمیمات اشتباه هنوز تبعات سنگین ندارند؛ به فرزندان
بیاموزیم در تصمیم گیری به عواملی مانند داشتن آگاهی و اطلاعات در یک موضوع توجه
کنند؛ اگر در زمینه پیامدهای مثبت و منفی یک موضوع اطلاعات درست و صحیح به فرزندان
بدهیم، امکان خطا در تصمیم گیری آنان کاهش می یابد؛ فشار گروه همسالان، اعتماد به
نفس، استقلال فکری، درک درست موقعیت، ارزش ها و باورها، مشورت کردن با دیگران و
پیش بینی پیامدها، از عواملی است که در تصمیم گیری نقش اساسی دارند و اگر این
مقوله ها در تربیت فرزندان مدنظر قرار گیرد و آن را سرلوحه تربیت قرار دهیم، فرزند
ما در مقابل آسیب های روانی، اجتماعی ایمن می شود، توانایی انتخاب راه درست، به
آگاهی نسبت به مشکل و راه حل های آن نیاز دارد.

4. برخورداری فرزندان از سیستم اعتقادی و
اخلاقی: یک
مطالعه در 26 کشور متفاوت با وضعیت های اقتصادی و ادیان متفاوت نشان داده است،
کسانی که باورهای مذهبی قوی تری دارند، به احتمال کمتری به سمت رفتارهای جنسی پرخطر
روی می آوردند، بنابراین بسیار مهم است در این زمینه اخلاقیات را از کودکی در
فرزندان نهادینه کنیم؛ زیرا در صورت وجود عنصر تحریک در محیط پیرامون و تاکید بر منع
کردن بدون آنکه اخلاقیات را درونی کرده باشیم، ممکن است منجر به بروز پدیده میوه
ممنوعه یا حرص و ولع شود.

5. خود کنترلی: یعنی توان کودک در به تاخیر انداختن
خواسته خود برای رسیدن به شرایطی بهتر در آینده دور یا نزدیک یا به عبارتی توانایی
کنترل افکار، احساسات و رفتارها. فردی که از مهارت خود کنترلی یا خویشتن داری
برخوردار باشد، یاد می گیرد که از لذت کوچک تر و آنی صرف نظر کند تا به پاداشی بزرگتر
برسد؛ اگر این مهارت به خوبی شکل بگیرد، توانایی کودکان در زمینه مقاومت در برابر
یک خواسته، کنترل رفتارهای تکانه ای مانند از کوره در رفتن و به تاخیر انداختن
ارضای نیازها، تقویت می شود.

برای تقویت این مهارت در
فرزندان، به این اصول توجه کنیم:

· از نوزادی و شیرخوارگی به کودک محبت کنیم
تا از بروز رفتارهای تکانه ای در نوجوانی جلوگیری شود.

· در عمل با کودک تمرین کنیم تا صبر کردن
و انتظار را یاد بگیرد؛ به طور مثال، هنگام گرسنگی به او بیاموزیم که باید صبر کند
تا غذا آماده شود، برای خرید یک اسباب بازی باید صبر کند تا حقوق داده شود، در
بازی دسته جمعی باید صبر کند تا نوبتش برسد.

· هنگامی که ما مقرراتی را در خانه وضع
می کنیم، در واقع تمرین خودکنترلی به فرزندان آموزش می دهیم.

· خودمان نیز در مواقع عصبانیت، آرامش
خود را حفظ کنیم تا از ما بیاموزد؛ الگوی مناسبی برای فرزندمان در شرایط سخت و
شکست باشیم.

· با فراهم آوردن فرصت مشارکت در بازی
های سخت، طعم شکست و سختی را به او بچشانیم.

· یکی از راه های خودکنترلی در نوجوان و
جوان این است که موقعیت هایی که امکان لغزش هست را بشناسد و با عواقب منفی لذت های
آنی آشنایی داشته باشد./102

«لیلا
قربانی» کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز