از ابتدای بروز و شیوع بیماری
کووید 19 در سطوح جهانی و ملی، راهنماها و دستورالعمل هایی در مورد تغذیه نوزاد و
شیرخوار با شیر مادر، در مادران با ابتلای قطعی و مشکوک انتشار یافته است. در همین
راستا سازمان بهداشت جهانی سندی تحت عنوان پاسخ به پرسش های رایج در مورد شیردهی و
کووید 19 منتشر کرده که در این سند به پرسش های رایج در محورهای زیر پرداخته می
شود:

 

شواهد موجود در مورد خطر انتقال کووید
19 از طریق شیر مادر

اثرات محافظتی شیر مادر و تماس
پوست به پوست و

آسیب های ناشی از استفاده نادرست
از شیر مصنوعی شیرخواران

·        
آیا کووید
19 می تواند از شیر مادر عبور کند؟

این ویروس تاکنون در شیر مادر
مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید 19 مشاهده نشده است. بنابراین بعید است از طریق تغذیه
مستقیم از پستان مادر یا از طریق شیر مادر مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید 19 منتقل
شود. تحقیقات بر روی شیر مادر مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید 19 همچنان ادامه دارد.

·        
در جوامعی
که کووید 19 شایع است، آیا مادر می تواند کودک خود را با شیر مادر تغذیه کند؟

بله. تغذیه با شیر مادر در هر
شرایط اقتصادی و اجتماعی، شانس بقا را ارتقا داده و مزایای طولانی مدت سلامت و
تکامل نوزادان وکودکان را فراهم می کند. به علاوه تغذیه با شیر مادر وضعیت سلامت
مادر را بهبود می بخشد. همچنین انتقال کووید 19 از طریق تغذیه مستقیم از پستان
مادر و از طریق شیر مادر تشخیص داده نشده است، بنابراین دلیلی برای قطع شیردهی یا
جلوگیری از آن وجود ندارد.

·        
آیا پس از
زایمان می توان تماس پوست با پوست نوزاد را با مادر مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید
19 بلافاصله برقرار کرد و تغذیه با شیرمادر را شروع کرد؟

بله. برقراری تماس پوست با پوست
مادر و نوزاد و تداوم مراقبت کانگورویی، موجب بهبود وضعیت تنظیم دمای بدن نوزاد و
پیامدهای فیزیولوژیک دیگر وی شده و با کاهش مرگ و میر نوزادان نیز همراه است. قرار
گرفتن نوزاد در کنار مادر، شروع زودرس تغذیه با شیرمادر را امکان پذیر ساخته و
باعث کاهش مرگ و میر نوزادان نیز می شود.

·        
آیا مادر
مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید 19 می تواند به شیردهی ادامه دهد؟

بله. انتقال ویروس کووید 19 از
طریق تغذیه مستقیم از پستان مادر یا از طریق شیر مادر ثابت نشده است. البته در حین
شیردهی، مادر باید نکات بهداشتی مناسب مثل استفاده از ماسک در صورت امکان را رعایت
کند تا از احتمال انتشار قطرات حاوی کووید 19 به شیرخوار کاسته شود. دانستن این
موضوع برای مادر و خانواده مهم است که در اغلب موارد ابتلا به عفونت کووید 19،
کودکان بیماری خفیف یا بدون علامت را تجربه کرده اند.

از طرف دیگر شواهد قوی نشان می دهد
که تغذیه با شیر مادر باعث کاهش مرگ و میر نوزادان، شیرخواران و کودکان شده و موجب
بهبود وضعیت سلامت و تکامل کودکان در تمام مناطق جغرافیایی و اقتصادی می شود.

·        
توصیه های
بهداشتی برای مادر مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید 19 در دوران شیردهی چیست؟

ü      
دست ها را به طور مرتب با آب و
صابون بشویید یا از شوینده های پایه الکلی استفاده کنید، این امر به ویژه قبل از
لمس کودک اهمیت بالایی دارد.

ü      
هنگام تغذیه کودک از ماسک استفاده
کنید.

ü      
به محض مرطوب شدن ماسک ها را تعویض
کنید.

ü      
از یک ماسک چندین بار استفاده نکنید.

ü      
برای در آوردن ماسک، جلوی ماسک را
لمس نکنید، بلکه ماسک را از قسمت بند ماسک جابه جا کنید.

ü      
در صورت عطسه یا سرفه بر روی
دستمال، آن را دور انداخته و مجدد دست ها را با آب و صابون بشویید یا از شوینده
های پایه الکلی دست استفاده کنید.

ü      
سطوح را به طور منظم تمیز و ضدعفونی
کنید.

·        
اگر مادر
مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید 19 ماسک ندارد، آیا باید همچنان کودک با شیر مادر
تغذیه کند؟

بله. تغذیه با شیر مادر بدون شک
مرگ و میر نوزادان و شیرخواران را کاهش می دهد و موجب بهبود وضعیت سلامت و تکامل
مغزی کودک و شیرخوار می شود. به مادرانی که علائم کووید 19 دارند توصیه می شود از
ماسک استفاده کنند، اما حتی اگر استفاده از ماسک امکان پذیر نباشد، تغذیه با شیر
مادر باید ادامه یابد. اقدامات پیشگیرانه دیگر، مانند شستن دست ها، تمیز کردن
سطوح، عطسه یا سرفه در دستمال تمیز نیز مهم است .

تاثیرگذاری استفاده از ماسک های غیر
پزشکی (مانند ماسک های خانگی یا پارچه ای) ارزیابی نشده است و در این خصوص، توصیه
ای به نفع یا ضرر استفاده از این ماسک ها وجود ندارد.

·        
آیا ضروری
است مادر مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید 19،
پستان خود را قبل از شیردهی مستقیم یا دوشیدن شیر مادر بشوید؟

اگر مادر مبتلای قطعی/ مشکوک به کووید
19 امکان می دهد که قطرات سرفه یا عطسه به سطح سینه انتقال یافته است، باید قبل از
تغذیه کودک، پستان خود را دست کم به مدت 20 ثانیه به آرامی با آب گرم و صابون بشوید،
اما شست و شوی روتین پستان، قبل از هر بار تغذیه کودک با پستان مادر یا دوشیدن شیر
مادر ضرورتی ندارد. 

دکتر «شهناز علایی»،
کارشناس اداره سلامت کودکان و ترویج تغذیه با شیر مادر وزارت بهداشت، درمان و
آموزش پزشکی