استئوآرتریت زانو یا آرتروز زانو، شایع ترین مشکل اسکلتی است که میلیون‌ ها نفر در سراسر جهان را درگیر کرده است. در این بیماری، غضروف درون مفصل شروع به تخریب شدن می کند و استخوان زیرین به دنبال این تخریب تغییر شکل پیدا می کند.

استئوآرتریت زانو می تواند باعث درد، سفتی و تورم شود. در بعضی موارد نیز باعث کاهش عملکرد و ناتوانی فرد می شود، به همین دلیل پیشگیری و کنترل استئوآرتریت زانو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

کنترل وزن و پیروی از یک رژیم غذایی سالم، علاوه بر پیشگیری از ایجاد آرتروز، می تواند به تسکین التهاب و درد در این بیماران کمک کند.

اهمیت کنترل وزن:

حفظ وزن مناسب، مهم ترین فاکتور برای مدیریت و کاهش خطر آرتروز زانو است. اضافه وزن، فشار بیشتری به زانو وارد می کند و منجر به تشدید درد و التهاب می شود، همچنین بافت چربی مازاد در بدن، سبب تولید هورمون ها و موادشیمیایی می شود که می تواند سطح التهاب را افزایش دهد، بنابراین کاهش حداقل 10 درصد وزن بدن در افراد چاق و دارای اضافه وزن می تواند بسیار کمک کننده باشد.

چه مواد غذایی مفید هستند؟

منابغ غذایی حاوی ویتامین C  و K: این ویتامین ها از طریق نقشی که در ساخت استخوان و غضروف دارند، می توانند بر آرتروز تاثیر بگذارند. از منایع غذایی حاوی ویتامین K و C ، می توان به بیشتر میوه ها مانند پرتغال، توت فرنگی و کیوی و سبزیجات برگ سبز نظیر بروکلی، اسفناج و کلم اشاره کرد.

زیتون و روغن زیتون: اسید اولئیک و اولئوکانتال موجود در زیتون، فعالیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی دارد که می تواند به بهبود کنترل آرتروز زانو کمک کند.

مواد غذایی سرشار از امگا سه: ماهی به ویژه ماهی سالمون، ساردین و خالمخالی و گردو و بذر کتان از منابع غذایی مهم امگا سه هستند. مطالعات نشان دادند افرادی که هفته ای دو بار ماهی مصرف می کنند، کمتر در معرض ابتلا به آرتروز قرار دارند.

محصولات لبنی:  شیر و لبنیات، منبع غنی از کلسیم، پروتئین، فسفر و سایر مواد مغذی است که نقش مهمی در سلامت استخوان و مفاصل دارند. طبق مطالعات پیشرفت بیماری استئوآرتریت زانو در افرادی که لبنیات کم چرب استفاده می کنند، نسبت به سایر افراد کمتر است.

مواد غذایی سرشار از فیبر: رژیم غذایی غنی از فیبر، منجر به افزایش جمعیت باکترهای مفید روده می شود که این باکتری‌ها تولید کننده موادی هستند که سطح التهاب را در کل بدن کاهش می ‌دهند. میوه ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل مانند نان تهیه شده از آرد کامل یا سبوس دار، از منابع غذایی غنی از فیبر هستند.

از کدام مواد غذایی باید پرهیز کرد؟

غذاهای فرآوری شده: غذاهای فرآوری شده مانند غذاهای کنسروی، انواع گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس و سوپ نیمه آماده، دارای مقادیر زیادی نمک و افزودنی هایی نظیر مونوسدیم گلوتامات هستند که می توانند منجر به تشدید درد و التهاب در مفاصل شوند.

چربی های ناسالم مانند اسید های چرب اشباع و ترانس: این اسید های چرب معمولا در روغن های جامد، کره گیاهی (مارگارین) و روغن های قنادی یافت می شوند.

گوشت قرمز: مصرف زیاد گوشت قرمز، منجر به افزایش ترشح فاکتورهای التهابی در بدن می گردد، بنابراین توصیه می شود به جای گوشت قرمز از گوشت سفید مانند مرغ و ماهی استفاده شود.

نوشیدنی ها و خوراکی های با قند بالا:  براساس مطالعات، خوراکی ها و نوشیدنی های با قند بالا مانند کیک، آبنبات، شکلات ، نوشابه های گازدار، آبمیوه های صنعتی و نوشیدنی های انرژی زا، می توانند از طریق سرکوب فرآیند های ضد التهابی در تشدید التهاب در بدن نقش داشته باشند.

«مریم مهارت» رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز