همگام با پویش ملی مبارزه با سرطان؛
علایم سرطان سینه و تشخیص زود هنگام
در بخش نخست این مطلب با عوامل خطرآفرین در ابتلا به سرطان سینه و در بخش دوم نیز با عوامل خطر قابل اصلاح که مانع از ابتلا به این بیماری می شود، بیان شد. در این بخش نشانه های این بیماری و راهکارهای تشخیص زودهنگام آن را دنبال می کنیم.
مهمترین علایم ضایعات خوش خیم و بد خیم پستان عبارتند از :
- توده پستان یا زیر بغل
- تغییر در شکل ( عدم قرینگی ) یا قوام ( سفتی) پستان
- تغییرات پوستی پستان شامل هر یک از موارد زیر:
- پوست پرتغالی
- اریتم یا قرمزی پوست
- زخم پوستپ
- پوسته پوسته شدن و اگزمای پوست
- تغییرات نوک پستان ( فرو رفتگی یا خراشیدگی)
- ترشح نوک پستان که دارای هر یک از خصوصیات زیر باشد:
- از یک پستان باشد( ( نه هر دو پستان )
- از یک مجرا ( نه از چند مجرا)
- ترشح خود به خودی و ادامه دار باشد.
- در هنگام معاینه ترشح وجود داشته باشد.
- سروزی یا خونی باشد.
بر مبنای علایمی که در بالا گفته شد مهمترین توصیه های خود مراقبتی برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان عبارتند از:
- اگر سابقه خانوادگی قوی از سرطان پستان یا تخمدان دارید، با ماما یا پزشک در مراکز خدمات جامع سلامت درباره گزینه های غربالگری خاص، انجام تست های ژنتیک یا درمان پیشگیرانه صحبت کنید.
- علایم سرطان پستان را بشناسید و اگر توده ای مشکوک یا تغییرات پوستی را در پستان ها دیدید به مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنید.
- ماهانه بلافاصله بعد از اتمام قاعدگی، خود آزمایی پستان را انجام دهید.
شیوه های تشخیص زود هنگام غربالگری سرطان پستان
انواع روش ها برای تشخیص زود هنگام سرطان پستان به کار می روند که عبارتند از: معاینه پستان از سوی خود فرد (SBE یا Self Breast Exam)، معاینه پستان با حضور ماما یا پزشک ( Clinical Breast Examیا CBE)، ماموگرافی، سونوگرافی پستان و MRI.
ماموگرافی:
ماموگرافی تشخیص ضایعات غیر قابل لمس پستان را افزایش داده است. هدف از غربالگری سرطان پستان کشف توده ها در مرحله ای است که هنوز کوچک ( زیر یک سانتی متر) و قابل درمان با جراحی است. در برنامه تشخیص زود هنگام سرطان پستان در ایران، از ماموگرافی به عنوان روش تشخیصی در افراد پرخطر
( به عنوان مثال افراد با سابقه فردی یا خانوادگی مثبت) یا با معاینه غیر طبیعی در سطح دو خدمت استفاده می شود.
سونوگرافی:
در سونوگرافی به جای اشعه ایکس، از امواج صوتی برای بررسی توده های پستانی استفاده می شود. سونوگرافی اغلب در مواردی انجام می شود که پزشک به هر دلیل، بررسی های بیشتری را صلاح بداند. البته بیشترین کاربرد سونوگرافی برای افتراق توده های توپر از توده های حاوی مایع و کیست های پستان است.
MRI:
یک روش تصویر برداری بدون درد است که برای تشخیص ماهیت توده های پستانی به کار می رود. این روش با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی به طور مستقیم وارد بدن بیمار می شود و تصاویر دقیقی از اندام های داخلی ایجاد می کند. اغلب از MRI برای بررسی بیشتر مواردی که در ماموگرافی یا سونوگرافی مشکوک بوده اند یا ارزیابی افراد با زمینه ارثی استفاده می شود.
دکتر «زهرا خسروی زادگان»، کارشناس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
