دیابت نوع 1:

این بیماری با نام دیابت جوانان یا دیابت وابسته به انسولین نیز شناخته می شود؛ که در اثر عدم توانایی بدن در تولید مقادیر کافی انسولین به وجود می آید؛ حدود 10 تا 15 درصد افراد مبتلا به دیابت، به دیابت نوع اول دچار هستند؛ این نوع از دیابت، اغلب در کودکان و گاهی در بزرگسالان کمتر از 40 سال بروز می کند؛ اگرچه در هر سنی ابتلا به این بیماری نیز امکان پذیر می باشد.

کنترل بیماری دیابت نوع اول بر چند اصل استوار است:

دریافت انسولین؛ رعایت رژیم غذایی صحیح و مناسب؛ فعالیت ورزشی منظم؛ داشتن آگاهی لازم در رابطه با کنترل بیماری؛ حفظ آرامش و کاهش سطح استرس

شناخت انواع داروی انسولین:

طولانی اثر (انسولین گلارژین یا لانتوس)؛ کوتاه اثر (انسولین شفاف (رگولار)؛ متوسط اثر (انسولین کدر یا شیری (ان پی اچ)؛ سریع اثر (انسولین آسپارت، لیسپرو یا نوورپید)

انسولین گلارژین یا لانتوس: این انسولین بلند اثر بوده و در طول شبانه روز اثر ثابتی دارد و اوج اثر ندارد.

انسولین رگولار: شروع اثر آن نیم ساعت تا یک ساعت و اوج اثرش دو تا دو ونیم ساعت بعد از تزریق است؛ بنابراین باید حداکثر نیم ساعت پس از تزریق، وعده غذایی اصلی مصرف شود و یک میان وعده هم در ساعت اوج اثر انسولین مصرف شود.

انسولین ان پی اچ: شروع اثر آن دو ساعت و اوج اثرش حدود هشت ساعت بعد از تزریق است؛ پس باید در ساعت اوج اثر آن یک میان وعده مصرف شود؛ هنگامی که این انسولین قبل از شام تزریق شود، چون اوج اثر آن در نیمه شب است، ممکن است فرد در خواب دچار اُفت قند خون شود و لازم است که قبل از خواب حداقل یک واحد از گروه نان و غلات دریافت شود.

انسولین آسپارت، لیسپرو یا نوورپید: انسولین های  سریع اثر، روزانه سه مرتبه و قبل از هر وعده غذایی تزریق می شوند؛ شروع اثر آنها پانزده دقیقه و اوج اثر آن شصت تا نود دقیقه پس از تزریق است؛ بنابراین باید بلافاصله پس از تزریق، مصرف وعده غذایی انجام شود.

علائم افزایش قند خون:

خشکی دهان، برافروختگی، بد اخلاقی، بوی استون دهان 

درمان افزایش قند خون:

- مصرف آب با دفعات زیاد و حجم کم توصیه می شود.

- در صورتی که قند خون بیش از (mg/dl)350 باشد ضمن تماس با پزشک میزان دوز انسولین لازم را پرسیده و تزریق کنید.

علائم عمده اُفت قند خون:

تپش قلب، لرزش، خستگی، گرسنگی، تعریق، سردرد و سرگیجه

درمان اُفت قند خون:

با بروز هر یک از این علایم، قند خون اندازه گیری شود و در صورت پایین بودن، 15 گرم کربوهیدرات سریع الجذب مصرف گردد؛ سپس قند خون مجددا اندازه گیری شود و اگر همچنان سطح آن پایین بود، دوباره همین میزان قند مصرف گردد؛ درصورتی که بعد از گذشت یک ساعت، قند خون به حد نرمال نرسید، توصیه می شود که فرد به نزدیک ترین مرکز جامع خدمات سلامت و یا بیمارستان منتقل شود.

«دکتر سعید شرافت  منش» دکترای تخصصی تغذیه، دانشکده تغذیه و علوم غذایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز