جوندگان بزرگترین و
پرجمعیت ترین راسته از هستند. اکثر جوندگان زندگی زیرزمینی دارند و شب زی هستند.
جوندگان پستاندارانی هستند که می توان گفت در همه جای زمین، به استثنای قسمت هایی از
قطب ها زندگی می کنند. بسیاری از جوندگان در انتقال بیماری های مختلف به انسان و
سایر حیوانات اهلی نقش مهمی دارند.

جوندگان مهم پزشکی

از میان جوندگانی که در
ایران یافت می شوند، موش سیاه (Rattus rattus)،
موش قهوه ای (R..
norvegicu)
و موش خانگیMus musculus) ) دارای بیشترین اهمیت پزشکی در
شهرهای ساحلی و کلان شهرها هستند و در انتشار بسیاری از بیماری های عفونی نقش دارند. جوندگانی مانند
ژربیل بزرگ (Rhombymus opimus)، ژربیل بیابانی هندی (Meriones hurrianae)، جرد لیبی (Meriones libycus) و ژربیل هندی  (Tatera    indica) در نواحی روستایی مخازن اصلی لیشمانیوز پوستی  بوده و در اطراف اماکن انسانی زندگی می کنند.

بیماری های قابل انتقال
از جوندگان:

جوندگان می توانند انواع
بیماری های میکروبی و انگلی را به انسان، حیوانات اهلی و در بین خودشان منتقل و
شایع کنند. مطالعات نشان داده است که موش ها دست کم 35 بیماری را منتقل می کنند.
بیماری های قابل انتقال از جوندگان ممکن است عامل ویروسی، باکتریایی، ریکتزیایی،
کرمی انگلی، قارچی و تک یاخته ای داشته باشند. این بیماری ها در اثر اکتوپارازیت
های جوندگان، ادرار، مدفوع و بطور مستقیم (گاز گرفتگی) انتقال می یابند.

برخی از بیماری های قابل
انتقال از جوندگان:

لیشمانیوز، لپتوسیپروز،
سالمونلوز، تیفوس، طاعون، تب گاز گرفتگی، هاری، تریشینوز، توکسوپلاسموز، فاووس، تب
بازگرد، تولارمی، یرسینیوز و آلودگی های سستودی و ترماتودی در این گروه قرار می
گیرند.

کنترل و مبارزه با
جوندگان:

جوندگان پستاندارانی
هستند که خود را با هرگونه شرایط زیست سازش می دهند و در همه جا یافت می شوند.
آنها برای دستیابی به غذا و پناهگاه با انسان رقابت می کنند و بیش از آنکه از
محصولات تغذیه کنند، آنها را آلوده کرده و آسیب می رسانند. در مبارزه با جوندگان
علاوه بر اهمیت پزشکی، اهمیت اقتصادی نیز مدنظر است و آنها به محصولات کشاورزی،
انبارها، ساختمان ها، کابل های برق، مخابرات و سیستم های الکترونیکی صدمه می زنند.
برخی از آتش سوزی ها و اتصالات در اثر جویدن کابل ها توسط جوندگان ایجاد می شود.

در این زمینه توصیه می
شود اقدامات زیر صورت گیرد:

·  
نفوذناپذیر کردن ساختمان ها در هنگام ساخت (بتون آرمه کردن پی ساختمان)

·  
فلزی ساختن لبه درها

·  
بستن توری فلزی به پنجره ها و معبرها

·  
جلوگیری از انباشتن هیزم و چوب

·  
کنترل باز و بسته شدن درها و پنجره ها و مجهز نمودن آنها به فنرهای خودکار

·  
مسدود کردن سوراخ ها و درزهای اطراف
ساختمان و بدون منفذ کردن کانال هایی که لوله های
تاسیسات ساختمان از آنها عبور می کند.

·  
تعمیر شیرهایی که چکه می کنند.

·  
نگهداری مواد غذایی در ظروف دربسته

·  
پوشاندن لوله های فاضلاب و هواکش ها
و  کابل ها با پوشش های فلزی

·  
بریدن شاخه ای از درختان که به
ساختمان ها راه دارد

·  
بهسازی شبکه فاضلاب

·  
جمع آوری زباله در ظروف دربسته و جمع
آوری و دفع به هنگام آنها

·  
از بین بردن پناهگاه های موش ها و سایر محل های استراحت
آنها

·  
آموزش به مسوولان بهداشتی و دست
اندرکاران

·  
آموزش به مردم به کمک رسانه ها

·  
صید موش ها با استفاده از تله های
زنده گیر، کشته گیر، چسب دار

·   استفاده از دشمنان طبیعی
مانند سگ، گربه، شغال، سمور و پرندگان شکاری

·   کنترل شیمیایی

دکتر «ابوذر سلطانی» عضو
هیات علمی گروه بیولوژی و کنترل ناقلین دانشکده بهداشت شیراز

پایان خبر