انسان کامل و برخوردار از برترین فضائل اخلاقی، عنوانی است
که از زمان خلقت انسان تاکنون مورد توجه بوده است و هدف از خلقت او و فرستادن
پیامبران الهی در راستای رسیدن به این هدف بوده و هر انسان با فضایل اخلاقی برای عموم افراد
جامعه جاذبه زیادی داشته، پس آرزوی دیرینه هر شخص، رسیدن به کمال است.

 

با توجه به آنکه مولای متقیان علی (ع) نمونه انسان کامل
بوده اند، در راستای رسیدن به این هدف به بررسی یکی از صفات انسان کامل یعنی تواضع
در کلام امیرالمومنین (ع) می پردازیم.

مولای متقیان امیرالمومنین علی (علیه السلام) در فراز اول
از حکمت 123 نهج البلاغه می فرمایند: «طوبى لمنْ ذلّ فی نفْسه» خوشا به
حال کسى که در نزد خود کوچک(متواضع) است.

«ذلّ» بر وزن حر، در اصل به معنی نرمی و
ملایمت و تسلیم است، در حالی که «اعزة‏» جمع «عزیز» از ماده «عزة‏» به معنی شدت
است. (آیت الله مکارم شیرازی- اخلاق در قرآن، جلد2)

تواضع و فروتنی نقطه مقابل تکبر و فخرفروشی است و جداسازی
بحث های کامل این دو از یکدیگر مشکل یا غیرممکن است و این دو صفت، نقطه مقابل
یکدیگر هستند، به طوری که امام علی(ع) می فرمایند«ضادوا الکبر بالتواضع» به وسیله
تواضع با تکبر که ضد آن است مقابله کنید.(شرح غررالحکم، صفحه 232، شماره 5920)

تواضع و فروتنی در
آیات قرآن و سخنان گوهربار معصومان(ع)

قرآن مجید

«و عباد الرّحْمن الّذین یمْشون على
الأرْض هوْنًا و إذا خاطبهما لْجاهلون قالوا سلامًا»

«بندگان(خاص خداوند)رحمان، کسانی هستند که با آرامش و بی
تکبر بر زمین راه می‏ روند و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب سازند(و سخنان
نابخردانه گویند) به آنها سلام می‏گویند(و با بی اعتنایی و بزرگواری می‏گذرند».(سوره‏
فرقان، آیه‏ 63)

رسول اکرم(ص)

«إنّ اللّه أوحى إلیّ أن تواضعوا حتّى لا یفخر أحد على
أحد و لا یبغی أحد على أحد».

«خداى متعال به من وحى فرمود که متواضع باشید،
تا هیچ کس بر دیگرى فخر نفروشد و احدى به دیگرى زورگویى و تجاوز نکند».(نهج
الفصاحه ص 290 ، ح (678)

امام صادق(ع)

«إنّ فی السّماء ملکیْن موکّلیْن
بالْعباد فمنْ تواضع للّه رفعاه و منْ تکبّر وضعاه»

«در آسمان دو فرشته بر بندگان گماشته شده اند،
پس هر کس براى خدا تواضع کند، او را بالا برند و هر کس تکبر ورزد او را پست گردانند».
کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص122، ح 2

تواضع و فروتنی در
کلام شاعران

کلیم کاشانی شاعر قرن دهم و یازدهم هجری

تواضع پایه اقبال مندی ست بقدر خاکساری سر
بلندی ست

در او شاه جهان مسند نشین است کدامین سربلندی بیش از این است

مدیریت امور فرهنگی معاونت فرهنگی و
دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز