وبا
یک بیماری اسهالی واگیردار است که در اثر نوعی باکتری بنام «ویبریوکلرا» ایجاد می
شود. این باکتری بیشتر در آب زندگی می کند و انسان از
طریق خوردن آب آلوده به این بیماری مبتلا می شود. میکروب وبا پس از ورود به
دستگاه گوارش انسان، در معده و روده تکثیر پیدا کرده و با ترشح سم موجب دفع
بیش از حد آب و املاح بدن از دیواره روده می شود؛ به همین دلیل این بیماری اغلب با
اسهال همراه است. باکتری وبا از طریق مدفوع انسان در محیط پخش شده و می تواند آب و
غذا را آلوده کند. این بیماری بیشتر در نقاط گرم و مرطوب و در تمام
ماه های سال، به ویژه از اردیبهشت تا آبان دیده می شود.

علائم شاخص بیماری وبا شامل، اسهال آبکی، استفراغ و از دست رفتن
آب بدن است. شروع بیماری با اسهال آبکی حجیم، بدون تب و دل پیچه بوده و مدفوع حالت
آب برنجی دارد. اغلب بدون بو بوده یا بوی ماهی دارد. استفراغ و گرفتگی دردناک در
پاها نیز شایع است. در موارد شدید بیمار دچار دل پیچه و درد در دست ها و پاها می شود.  

انواع
راه های انتقال بیماری وبا

بیماری
وبا می تواند به طور مستقیم از طریق دست های آلوده، تماس با مواد دفعی و استفراغ
بیماران و یا وسایل و لوازم آلوده به مدفوع بیمار، منتقل شود. 

همچنین
به طور غیر مستقیم و با مصرف آب آلوده به مدفوع از منابع آب حفاظت نشده مانند چاه
ها، دریاچه ها، جوی ها، استحمام یا شست و شوی لوازم آشپزخانه، سبزی و میوه ها در
آب آلوده، مصرف غذاهای دریایی خام مثل صدف و ماهی، همچنین تغذیه کودکان و نوزادان
با بطری آلوده نیز بیماری وبا قابل انتقال است.   

دوره نهفتگی بیماری وبا             

دوره
نهفتگی بیماری وبا اغلب یک تا سه روز است، ولی می تواند از چندین ساعت تا پنج روز
به طول بیانجامد. نشانه های بیماری اغلب دو تا سه روز طول می کشد، اگرچه در بعضی
بیماران تا پنج روز نیز ادامه دارد. بیشتر افراد از زمان شروع بیماری تا چند روز
پس از بهبودی قادر به انتقال بیماری به دیگران هستند. به ندرت ممکن است بیمار،
ویبریوکلرا را برای چندین ماه از طریق مدفوع دفع کند. درمان با آنتی بیوتیک می
تواند در کاهش مدت بیماری و سرایت آن مؤثر باشد.

پیشگیری از بیماری های قابل انتقال به وسیله آب و مواد غذایی

برای پیشگیری از بیماری های قابل انتقال به وسیله آب و مواد
غذایی از جمله بیماری های اسهالی و وبا، باید نکات بهداشتی زیر رعایت شود:    

·        
از یخ های قالبی
و کارخانه ای غیر بهداشتی استفاده نشود، زیرا ممکن است آبی که برای تولید این یخ
ها استفاده می شود، آب پاک و بهداشتی نبوده یا عرضه و فروش آن به شکل نامناسب و
غیر بهداشتی انجام شده و احتمال آلودگی به میکروب وبا یا سایر میکروب ها وجود
داشته باشد.     

·        
هنگام سفر، از
نوشیدنی ها و غذاهایی با بسته بندی مطمئن و بهداشتی استفاده
شود.         

·        
از آشامیدن آب
های مشکوک در پارک ها، باغ ها و فضاهای سبز، همچنین آب آشامیدنی ذخیره شده در منبع
های آب و آبخوری های کنار خیابان که دارای لیوان مشترک هستند و آبی که در اتوبوس
های بین شهری در ظروف عمومی و با استفاده از یخ های قالبی تهیه می شود، خودداری
شود.

·        
به هیچ عنوان مواد غذایی از دست فروشان خریداری نشود.

·        
تا حد امکان در
صورت وجود خطر این بیکماری تا برطرف شدن خطر سرایت، از مصرف سبزی، کاهو، کلم،
خیار، گوجه فرنگی و مواد مشابه خودداری شده و در صورت لزوم پس از ضدعفونی مصرف
شود.        

·        
از قرار دادن
سبزی و میوه های شسته نشده و ضدعفونی نشده در یخچال خودداری شود. قبل از خوردن و
دست زدن به مواد غذایی و بعد از اجابت مزاج دست ها به خوبی با آب و صابون شسته شود.

·        
ضمن رعایت
بهداشت فردی، از شنا کردن در استخر، رودخانه، نهر یا جوی های آلوده خودداری شود.
بیماری به مدت یک تا سه هفته (یعنی زمانی که میکروب در مدفوع یافت می شود) مسری
است.

·        
بدون تجویز
پزشک از مصرف قرص های ضداسهال به هر نحو خودداری شود. بسیاری از افراد به دلیل
خوددرمانی و استفاده از برخی داروهای ضد اسهال دچار مشکلات حاد می شوند. مصرف این
داروها سبب می شود میکروب فرصت بیشتری در روده برای تکثیر و دفع سم پیدا کرده و
بیماری تشدید شود.

وقتی
همه گیری وبا اتفاق می افتد با تشخیص زودرس همه گیری و به کارگیری سریع اقدامات
کنترلی، می توان از تعداد بیشتر مرگ و میر پیشگیری کرد.

گزارش سریع موارد بیماری وبا به مراکز سلامت، از مهم ترین عوامل
پیشگیری است که باعث بیماریابی زودتر در جامعه و درمان سریع بیماران می
شود./برزگری

«ژاله راستی عمادآبادی»، کارشناس گروه بهداشت عمومی دانشکده
بهداشت شیراز