رفتار جراتمندانه یک رفتار بین فردی است که شامل ابراز صادقانه و تا حدودی صریح در مورد افکار و احساسات است؛ به نحوی که از نظر اجتماعی مناسب بوده و احساسات و آسایش دیگران نیز در آن مدنظر باشد.

خیلی از ما یاد گرفته ایم که باید همیشه رضایت دیگران را در نظر داشته باشیم و یا تسلیم خواسته های آنها شویم؛ یاد گرفته ایم که خیلی خوب نیست که خواسته های خود را مهم تر از خواسته های دیگران بدانیم، یا نباید دردسر و آشوب و تنش درست کنیم؛ به عنوان مثال اگر کسی کاری کرد یا چیزی گفت که ما دوست نداشتیم، باید ساکت باشیم و سعی کنیم در آینده از آن آدم دوری کنیم. 

اما خوب است بدانیم جرأتمندی با پرخاشگری متفاوت است و حد وسط میان رفتار قلدرمآبانه و رفتار حقیرانه و از سر ترس است. در نتیجه اگر رفتار جرأتمندانه را بلد نباشیم، احساساتی همچون افسردگی، رنجش، ناامیدی و خشم را تجربه خواهیم کرد.

کسانی که رفتار جرأتمندانه ندارند، اغلب نمی توانند احساسات خود را چه خوب و چه بد بروز دهند، و این به مرگ رابطه منجر می ، زیرا دو طرف نمی توانند به هم بگویند چه چیزهایی را می خواهند و اثر رفتار طرف مقابل روی آنها چیست. 

یکی از دلایل رفتارهای غیرجراتمندانهنبود آشنایی با حقوق فردی است؛ به عبارت دیگر تا وقتی با حقوق خود آشنا نباشیم، نمی توانیم از آن حقوق دفاع کنیم.

قبل از اینکه بخواهیم رفتار جرأتمندانه از خودمان نشان دهیم، باید ببینیم آیا می توانیم با پیامدهای رفتار جرأتمندانه زندگی کنیم یا نه؟ هرچند که رفتار جرأتمندانه در اکثر موارد نتایج مثبتی به همراه دارد، اما بعضی از مردم ممکن است نسبت به آن واکنش منفی نشان دهند.     

اجزای رفتار جراتمندانه را بشناسیم

۱ - همدلی/ تصدی: چیزی بگویید که نشان دهد شما موقعیت نفر مقابل را می فهمید و درک می کنید؛ این به آنها نشان می دهد که شما قصد دعوا کردن ندارید.

۲ - طرح مسأله و مشکل: این قسمت مربوط به شرح مشکل و نارضایتی شماست و توضیح می دهد که چرا شما نیاز دارید که چیزی تغییر کند.   
۳ - طرح خواسته شما: این یک درخواست مشخص برای تغییر یک رفتار مشخص در طرف مقابل است. 

متاسفانه بسیاری از مشکلات ارتباطی به خاطر این است که افراد سعی می کنند ذهن یکدیگر را بخوانند یا از طرف مقابل توقع دارند که ذهن آنان را بخواند؛ اگر از دیگران توقع دارید که خواسته های شما را در نظر بگیرند و آنها را برآورده کنند باید بتوانید این خواسته ها را مشخص بیان کنید و آنها را به طریقی برای طرف مقابل بگویید که او مشتاق شود که به این نیاز شما پاسخ خوبی بدهد.

فکر کردن به اینکه بخواهید از این به بعد جرأتمند باشید، شاید کمی دشوار به نظر برسد، به همین دلیل ابتدا جرأتمندی را با افرادی که نمی شناسید امتحان کنید؛ فردی را که فکر می کنید جرأتمند است در نظر آوردید و تصور کنید که شما جای او هستید. وقتی افراد جرأت ورزی را شروع می کنند، احساس احترام به خود مانند جرقه ای زده می شود و سپس آرام آرام از یک نور کم سو به یک شعله تبدیل می شود؛ وقتی شما به خود احترام می گذارید بقیه آن را درک می کنند و آنها هم به شما احترام می گذارند و این هدف نهایی ارتباطات جرأتمندانه است.  

«ندا خورشیدیان»، مسوول واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز