رژیم غذایی
و تغذیه از مهم‌ ترین عوامل تاثیرگذار روی رشد و استحکام دندان‌ ها
و استخوان ‌ها است. طبق مطالعات و آزمایش هایی که روی مواد غذایی مختلف و
تاثیرات آن‌ روی دندان‌ ها صورت گرفته است، مصرف برخی از مواد غذایی، احتمال
پوسیده شدن دندان‌ ها را افزایش می‌ دهد، بنابراین علاوه بر رعایت نکردن بهداشت
دهان و دندان، تغذیه نیز می‌ تواند باعث بروز بیماری ‌های مختلفی مثل پریودنتال یا دیگر بیماری‌ های مربوط به
دهان و دندان شود.

 

عادات غذایی از زمان کودکی شکل می گیرند و بر سلامت عمومی و سلامت دهان بسیار موثر هستند.

مشکل مصرف مواد قندی به میزان زیاد، از همان اوایل دوران کودکی با معرفی غذاها و نوشیدنی های حاوی مواد قندی در ماه های نخست زندگی شروع می شود، بنابراین شکل دادن عادات غذایی
ناصحیح در نهایت سبب افزایش ایجاد پوسیدگی دندان می شود.

انواع مواد غذایی و تاثیرشان بر پوسیدگی دندان:

الف) غذاهایی که فرآیند پوسیدگی را تحریک می کنند: غلات، میوه ها و لبنیات؛
اگر چه ممکن است برخی از سبزی ها نیز حاوی کربوهیدرات های قابل تخمیر باشند، برخی
از غلات و نشاسته هایی که به دلیل ترکیب کربوهیدارت قابل تخمیرشان، قابلیت ایجاد
پوسیدگی را دارند، شامل کراکرها، چیپس ها، چوب شور، غلات گرم و سرد و نان ها هستند.

همه میوه های تازه، خشک شده و کنسرو شده و آبمیوه ها
می توانند مولد پوسیدگی باشند.

ب) غذاهایی که در روند ایجاد پوسیدگی شرکت نمی کنند: مواد غذایی حاوی پروتئین
همچون تخم مرغ، ماهی، گوشت، مرغ و بوقلمون، بسیاری از سبزی ها، چربی ها و آدامس
های بدون قند است. آدامس های بدون قند به دلیل توانایی افزایش جریان بزاق و
استفاده از شیرین کننده های غیر کربوهیدراتی، ممکن است به کاهش امکان پوسیدگی
دندان کمک کنند.

ج) غذاهای آنتی کاریوژنیک (ضد پوسیدگی): آنهایی هستند که اگر قبل
از غذاهای اسیدوژن (با خاصیت اسیدی) مصرف شوند، از شناسایی غذاهای تولید کننده
اسید توسط پلاک ها جلوگیری می کنند. مثال هایی از این نوع، شامل پنیر چدار کهن است،
این خاصیت به دلیل محتوای کازئین، کلسیم و فسفات موجود در پنیر است.

چه عواملی در پوسیدگی زایی
موادغذایی موثر است؟

1.شکل ماده غذایی: مایعات در مقایسه با غذاهای جامد مانند بیسکویت و کیک ها به سرعت از محیط دهان پاک می شوند، بنابراین خاصیت پوسیدگی زایی کمتری دارند، مواد قندی مثل آبنبات و خوشبوکننده های نعنایی دهان که به آهستگی در دهان حل می شوند، دارای خاصیت پوسیدگی زایی بیشتری هستند.

2.قوام ماده غذایی: تنقلاتی که قدرت چسبندگی بیشتری بر سطح دندان ها دارند مثل چیپس، گز، سوهان، شکلات، مدت زمان طولانی تری در تماس با دندان هستند، بنابراین میزان پوسیدگی زایی آنها بیشتر است.

3.دفعات مصرف موادغذایی: با هر بار مصرف مواد قندی، محیط پلاک میکروبی اسیدی شده و منجر به پوسیدگی می شود، بنابراین هرچه دفعات مصرف این مواد کمتر باشد، احتمال ابتلا به پوسیدگی پایین تر می آید، از تکرار استفاده از خوردنی ها و تنقلات شیرین در فواصل وعده های اصلی غذایی باید خودداری شود.

4.ترکیب و ترتیب غذاهای مصرفی: مصرف غذاها با هم می تواند اثرات پوسیدگی زایی را کاهش یا افزایش دهد، به طور مثال استفاده از نوشابه ها و غذاهای حاوی مواد قندی همراه با سایر مواد غذایی دیگر، فرصت مناسب برای تولید اسید را فراهم می کند، در حالی که استفاده از غذاهای حاوی کلسیم مثل ماست بدون چربی و پنیر یا فلوراید مانند اسفناج پخته شده، پنیر و ذرت کنسرو شده و نیز غذای سفت و حاوی فیبر مانند میوه و سبزی های خام و مرکبات، همزمان با سایر مواد غذایی تاثیر مثبتی را در کاهش پوسیدگی زایی دارد .

توصیه های تغذیه ای در جلوگیری از پوسیدگی دندان:

1. غذاهای نشاسته ای، چسبنده و قنددار می بایست همراه غذاهای بدون قند مصرف
شوند.

2.محصولات لبنی را همراه با وعده های اصلی یا میان وعده ها میل کنیم، بین
وعده های غذایی دست کم دو ساعت فاصله بگذاریم و مدت زمان میان وعده ها را به 15 تا
30 دقیقه محدود کنیم.

3. مصرف میان وعده ها را در هنگام خواب محدود کنیم، مصرف غذاهای اسیدی
همچون نوشابه های ورزشی، آبمیوه ها و سودا را محدود کنیم، نوشیدنی های غیر الکلی،
ورزشی، آب مرکبات و مکمل های ویتامین ث، دارای محتوای بالای اسیدی هستند و ممکن
است در ایجاد پوسیدگی دندانی نقش داشته باشند.

4. پروتئین ها را با کربوهیدرات ها در میان وعده ها همراه سازیم، مثال: ماهی
تن با کراکر، سیب و پنیر

5. در یک میان وعده غذاهای خام را با غذاهای پخته یا فرآیند شده مخلوط کنیم.

6. پس از
مصرف نوشیدنی های
اسیدی مثل آب پرتقال
نباید دندان ها
را مسواک کرد، زیرا می
تواند باعث سایش
بر روی دندان
ها شود، پس باید
مدتی پس از مصرف
این نوشیدنی ها
مسواک زد./105

«رضیه شناور»، کارشناس ارشد تغذیه و رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه
علوم پزشکی شیراز

پایان خبر