مدیریت زباله یکی از حیاتی ترین کارها برای داشتن محیط
سالم تر زندگی، حفظ محیط زیست و پیشگیری از معضلاتی نظیر بحران انرژی، بحران آب،
آلودگی هوای شهرها و افزایش نگران کننده تولید زباله محسوب می شود.

در این مطلب به راهکارهایی که به ما در بازیافت و تفکیک
زباله کمک می کند، آشنا می شویم.

 

اهمیت بازیافت زباله ها

بازیافت زباله ها از دو جهت مفید است: هم زباله کمتری در
محیط ایجاد می شود و هم مواد خام کمتری مورد استفاده قرار می گیرد. در مباحث مربوط
به زباله توجه به پیشگیری از تولید زباله، کاهش مقدار تولید زباله، استفاده از
تولیداتی که به دفعات قابل استفاده باشد، بازیافت و دفن زباله از اهمیت به سزایی
برخوردار است.

همه نوع زباله خانگی را می شود به نوعی محدودتر کرد و با
درست مصرف کردن، در پایین آوردن سطح زباله های تولیدی، نقش داشت. بسیاری از زباله
ها که در واقع پسمانده خوراکی ها است، به نوعی با تبدیل شدن به کود کمپوست، قابل
بازگشت به چرخه محیط زیست است، اما تولیداتی که پایه نایلونی و پلاستیکی دارد دیگر
هیچگاه به طبیعت برنمی گردد.

برای بهتر زیستن، علاوه بر مدیریت توانمند، به تعامل مثبت
همه شهروندان با این مدیریت نیاز است و لازم است همه ما نگاهی عمیق تر به تولید
زباله در خانه های خود بیندازیم.

به طور کلی زباله های خانگی از دو قسمت تشکیل شده است:

الف ) پسماند تر نظیر انواع باقیمانده مواد غذایی، میوه و سبزی
ها

ب ) پسماند خشک نظیر انواع پلاستیک و لاستیک، فلزات و قوطی
های کنسرو، شیشه ها و ظروف شیشه ای، کاغذ و مقوا، ظروف یک بار مصرف، نان خشک و
موارد مشابه

مدیریت مواد زاید جامد در منزل بخش جامعی از نگهداری منزل
است، زیرا از این طریق می توانیم در حفظ محیط زیست به نحو مثبتی سهیم شویم.

فرآیند مدیریت مواد زاید از سه عنصر اساسی شامل کاهش تولید
پسماند، استفاده مجدد و بازیافت تشکیل می شود. هدف اصلی از کاهش تولید زباله این
است که تولید زباله به کمترین میزان ممکن برسد. بنابراین ما می توانیم تولید زباله
را با مصرف کمتر و در نتیجه تولید زباله کمتر، کاهش دهیم.

هنگام خرید می توانیم از کیسه پارچه ای به جای کیسه
نایلونی استفاده کنیم. یک کیسه پلاستیکی در نهایت زباله می شود و ما می توانیم با
جایگزینی کیسه های پارچه ای با کیسه های پلاستیکی، زباله تولیدی خود را کم کنیم.

استفاده مجدد به معنای استفاده چند باره از یک ماده به میزان
ممکن است. بهترین مثال استفاده از شیشه های رب گوجه فرنگی است که پس از اتمام
محتویات رب، می توان از آن به عنوان ظروف نگهداری ادویه استفاده کرد و در نهایت
بازیافت، سومین گام است. برای بازیافت زباله لازم است که زباله از مبدا تفکیک شود.

تفکیک زباله به چه معنی است؟

به جداسازی پسماندهای خشک و تر از یکدیگر در مبداء تولید
شامل مراکز مسکونی، اداری، تجاری و آموزشی، تفکیک از مبداء می گویند.

در این زمینه پیش از هر چیزی باید سعی شود در تولید زباله
حداکثر دقت را به خرج دهیم، البته نه اینکه مصرف نکنیم، اما تا حد امکان از مصرف
کالاهای یک بار مصرف خودداری کرده و بی جهت چیزی را دور نیاندازیم. یعنی از مواد و
کالاها استفاده صحیح و بهینه داشته باشیم. با این کار علاوه بر صرفه جویی در هزینه
خانواده، مصرف مواد اولیه و انرژی، مقدار کمتری هم زباله تولید کرده ایم.

بازیافت یک راه حل کامل و قطعی برای مدیریت پسماند نیست،
اما از تولید زباله بیشتر جلوگیری کرده و موجب مصرف بهتر منابع می شود. بازیافت یک
گام به سوی زندگی سبز هم به شمار می آید. منظور از زندگی سبز عبارت است از انجام
هر کاری که از تولید زیاد پسماند جلوگیری کند، آلودگی کمتری تولید و انرژی کمتری
مصرف کند. در این زمینه مفاهیم «بازکاهی»، «بازمصرف» و «بازیافت» به ما برای داشتن
زندگی سبز کمک می کند. کاهش تولید پسماند و بازیافت کردن، راه را بر صرفه جویی در
مصرف منابع زمین می گشاید و زمین را از نابودی نجات می دهد. عادت های مصرف به
اینکه چگونه زندگی می کنیم، چه چیزی می خریم و چقدر انرژی مصرف می کنیم، بستگی دارد.
کارشناسان محیط زیست می گویند که اکثر مردم باید از طریق خرید کمتر و مصرف کمتر،
عادت های مصرف خود را تغییر دهند تا به بقای منابع زمین و سپردن آن به دست آیندگان
کمک کنند.

دکتر «محمدعلی بقاپور»، عضو هیات علمی گروه مهندسی بهداشت
محیط دانشکده بهداشت شیراز