با پیشرفت علم و تکنولوژی، گسترش شهرها و زندگی شهرنشینی، تراکم جمعیت و کمبود فضاهای سبز، میزان تحرک و فعالیت بدنی افراد کاهش یافته و استفاده از رژیم های غذایی ناسالم و پرکالری، همراه با زندگی کم تحرک و مصرف دخانیات، سه عامل خطرساز برای ابتلای انسان ها به بیماری های غیر واگیر است.

این بیماری ها مسوول 80 درصد مرگ و میر در کشورهای با درآمد کم و متوسط است و در اسناد سازمان جهانی بهداشت به عنوان معضل جهانی کشورها تلقی می شود.

چهار گروه بیماری های قلبی، دیابت، سرطان و بیماری های تنفسی سردسته این بیماری ها به شمار می رود. نکته حائز اهمیت این است که طبق شواهد علمی معتبر، فعالیت بدنی مناسب و منظم نه تنها باعث پیشگیری از ابتلا به این بیماری ها و دیگر بیماری های غیرواگیر می شود، بلکه بر روی سایر عوامل خطرساز ایجاد کننده این بیماری ها مانند فشارخون، چربی خون، اضافه وزن و چاقی، استرس، مصرف دخانیات و متغیرهای مرتبط با ترک دخانیات نیز اثرات مفید و ثابت شده ای دارد.

از آن جهت که دوره نوجوانی مرحله ای حساس در زندگی افراد است، مشکل کم تحرکی در این سنین بیشتر نگران کننده است؛ زیرا کسب آداب و رفتارهای اتخاذ شده در نوجوان، نهادینه شده و به صورت عادت می تواند سراسر عمر این گروه سنی را تحت تأثیر قرار بدهد.

دانش آموزان دوره متوسه اول و دوم در سطح بالاتری از رفتارهای پرخطر قرار دارند و میزان خطرپذیری نوجوانان نسبت به دیگر گروه های سنی بالاتر است. تحقیقات نشان داده است افرادی که ورزش می کنند به احتمال کمتری سیگاری بوده و نیز پرداختن به فعالیت ورزشی در قطع سیگار کشیدن بسیار مؤثر است، علاوه بر آن خطر بروز رفتارهای مخاطره آمیز در بزرگسالی در دانش آموزان و نوجوانانی که در هیچگونه فعالیت ورزشی شرکت نداشته اند، بیشتر است.

طبق مطالعه کشوری بررسی وضعیت رفتارهای مرتبط با سلامت دانش آموزان (کاسپین5) درسال 1394-1393 که با همکاری دو دستگاه آموزش وپرورش و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سراسر کشور انجام گرفت، نتایج نشان داد هفت و دوم دهم درصد دانش آموزان 10-7سال، هفت و یک دهم درصد دانش آموزان 14-11سال و هفت و هشت دهم درصد دانش آموزان 18-15سال در هیچ یک از ایام هفته، حتی 30دقیقه هم فعالیت بدنی در روز نداشته اند.

یکی از اهداف اصلی باید تشویق دانش آموزان به داشتن زندگی فعال و پر تحرک در متن زندگی روزانه و اجتناب از کم تحرکی در سراسر عمر و سال های آتی زندگی باشد.

آموزش و ایجاد نگرش صحیح کودکان و نوجوانان به لزوم انجام فعالیت بدنی مطلوب و ورزش، نقش اساسی در تشکیل ساختار شخصیتی و نحوه زندگی آنها در بزرگسالی دارد. انجام فعالیت بدنی مناسب باید به عنوان جزء ضروری در زندگی همه افراد و از جمله در کودکان و نوجوانان نهادینه شود. این امر باید از سوی والدین، کارکنان  مدرسه و سیاستگذاران کشور پیگیری و اجرا شود.

به منظور حفظ، تأمین و ارتقای سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دانش آموزان برنامه حرکات کششی در ایام هفته در مدارس استان اجرا می‌شود که دانش آموزان در کلاس درس با همراهی معلم خود این حرکات را انجام می دهند. این برنامه با هدف حفظ شادابی و نشاط دانش آموزان انجام می‌شود. انجام چند حرکت کششی استاندارد، اثرات مفید جسمی_روانی متعدد داشته و در رفع خستگی و ایجاد شادی، نشاط، یادگیری بهتر و پیشگیری از ناهنجاری های ساختار قامتی دانش آموزان تاثیر به سزایی دارد.

امید است با اجرای برنامه های ورزشی در مدارس گام های اساسی در خصوص نهادینه کردن و انجام فعالیت بدنی مطلوب به عنوان جزئی از زندگی روزمره دانش آموزان برداشته شود.

«خوبیار جعفری»، رئیس گروه سلامت نوجوانان، جوانان و مدارس معاونت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز